2. ආරම්මණ ප්‍ර‍ත්‍යය

චිත්ත චෛතසිකයෝ අරමුණක් නො ගෙන නූපදිති. අරමුණක නො සැපී, අරමුණක නො එල්ලී අරමුණක් නො ගෙන ඉපදීමේ ශක්තිය ඔවුනට නැත. එබැවින් දුබලයනට නැගී සිටීමට හා යාමට සැරමිටි ආදියේ උපකාරය වුවමනා වන්නාක් මෙන් ඔවුනට ඉපදීමට ආරම්මණයන්ගේ උපකාරය වුවමනා ය. සැරමිටි ආදිය දුබලයන්ට පිහිට වන්නාක් මෙන් තමන් අල්ලා ගෙන තමන් කෙරෙහි එල්ලී ඉපදීමට රූපාදි ආරම්මණයෝ චිත්ත චෛතසිකයනට උපකාර වෙති. එබැවින් ඔවුහු ආරම්මණ ප්‍ර‍ත්‍යය වේ.

ත්‍රිරාශිය

වර්තමාන අතීත අනාගත යන කාලත්‍ර‍යට අයත් වූ එකුන් අනූ චිත්තයය, චෛතසික දෙපනසය, රූප අට විස්සය, කාල මුක්ත වූ නිර්වාණය හා ප්‍ර‍ඥප්තියය යන ෂඩාරම්මණ ධර්මයෝ ආරම්මණ ප්‍ර‍ත්‍යය වන ධර්මයෝ ය.

එකුන් අනූ චිත්තයය, චෛතසික දෙපනසය යන මොහු ආරම්මණ ප්‍ර‍ත්‍යයයාගේ ප්‍ර‍ත්‍යයෝත්පන්නයෝ ය.

චිත්තජ රූපය, ප්‍ර‍තිසන්ධි කර්මජ රූපය, බාහිර රූපය, ආහාරජ රූපය, සෘතුජ රූපය, අසංඥ රූපය, කර්මජ රූපය, ප්‍ර‍වෘත්ති කර්මජ රූපය යන මොහු ආරම්මණ ප්‍ර‍ත්‍යයාගේ ප්‍ර‍ත්‍යනීකයෝය.