මනුෂ්‍යයාගේ ගුණධර්ම පිරිහෙමින් පවතින විට, ආයුෂ අවුරුදු අසංඛ්‍යයේ සිට අවුරුදු 10 දක්වා අඩුවී, ක්‍රමයෙන් ගුණධර්ම වැඩෙන විට නැවතත් ආයුෂ අසංඛ්‍ය දක්වා ම වැඩිවේ. මෙතරම් කාල සීමාවක් අන්තඃකල්පය නමින් හඳුන්වන අතර සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් පහළ වනුයේ මනුෂ්‍යය ආයුෂ පිරිහෙමින් පවතින අවුරුදු ලක්ෂයත් සියයත් අතර තුළ ය.
ජාති, ආඥා සහ විෂය යනුවෙන් බුද්ධ ක්ෂේත්‍ර ප්‍රභේද තුනක් පිළිබඳව විස්තර වේ. බෝධිසත්වයන් මව් කුස පිළිසිඳීම, උත්පත්තිය, බුදුවීම ආදී අසිරිමත් අවස්ථාවලදී කම්පාවීම් සිදුවන දස දහසක් සක්වළ “ජාති ක්ෂේත්‍රයට” අයත් වේ. සම්බුදුවරයෙකු “ආඥා ක්ෂේත්‍රය” නම් කෝටි ලක්ෂයක් සක්වළ ප්‍රදේශය යි. රතන, ඛන්ධ, ආටානාටිය හා ධජග්ග ආදී පිරිත් දේශනාවන් ගේ ආනුභාවය මෙම කෝටි ලක්ෂයක් සක්වළ පුරා පැතිර පවති. ඉරෙ හි, සඳෙ හි එළිය පැතිරෙන සීමාවට අයත් අසීමිත ප්‍රදේශයකට සක්වළක් යැ යි කියනු ලැබේ. භූමි තල 31 ක් පිළිබඳ බුදුදහමේ සඳහන් වන අතර අප ජීවත් වන මනුෂ්‍යය ලෝකය ඇතුළු තිරිසන් ලෝකය, ප්‍රේත ලෝකය, අසුර හා නිරය මෙන්ම දිව්‍ය ලෝක 06, රූප ලෝක 16 ක් හා අරූප 04 ක් ද එක ම ලෝක ධාතුවක් තුළ පවතී.
අන්තඃකල්පයක් විනාශය වන ක්‍රම තුනකි. ඒවා නම් අවි ආයුධවලින්, දුර්භීක්ෂයෙන් සහ වසංගත රෝග මගිනි. මේ අප ගතකරන්නේ මහා කල්පයේ සිව්වන අන්තඃකල්පය වන අතර තවත් අන්තඃකල්ප 60 ක් ගතවීමෙන් පසුව මහා කල්ප විනාශය සිදුවේ. මෛත්‍රී බුදුන් මතු පහළ වන්නේ පස්වන අන්තඃකල්පයේදී මිනිස් ආයුෂ අවුරුදු අසූදහසක් වන විට දී ය.
|
දිව්‍ය භූමි 06 |
එක් දිනයක මනුෂ්‍යය වසර |
පරමායුෂ දෙව්ලොව වසර |
පරමායුෂ මනුෂ්‍යය වසර |
|
චාතුර්මහාරාජිකය |
50 |
500 |
අනූ ලක්ෂයකි |
|
තාවතිංසය |
100 |
1000 |
තුන්කෝටි හැට ලක්ෂයකි |
|
යාමය |
200 |
2000 |
දාහතර කෝටි හත් ලක්ෂයකි |
|
තුසිතය |
400 |
4000 |
පනස් හත් කෝටි හැට ලක්ෂයකි |
|
නිම්මාණරතිය |
800 |
8000 |
දෙසිය තිස් කෝටි හත් ලක්ෂයකි |
|
පරනිම්මිත වසවර්තිය |
1600 |
16000 |
නවසිය විසි එක්කෝටි හැට ලක්ෂයකි |
අන්තඃකල්ප 64 = අසංඛ්‍ය කල්ප 01 අසංඛ්‍ය කල්ප 04 = මහා කල්පය 01
ඉතාමත් බලවත් කුසල කර්මයකින් ධ්‍යාන භූමින් හි (බ්‍රහ්ම ලෝක) උපත ලැබීම සිදුවන නිසා මෙම භූමින් හි ආයු ප්‍රමාණය දක්වා ඇත්තේ කල්ප වලිනි.
ප්‍රථම ධ්‍යාන භූමි 03
- බ්‍රහ්මපාරිසජ්ජය ආයු කාලය අසංඛ්‍ය කල්පයකින් 1/3 කි
- බ්‍රහ්මපුරෝහිතය ආයු කාලය අසංඛ්‍ය කල්පයකින් 1/2 කි
- මහාබ්‍රහ්මය ආයු කාලය අසංඛ්‍ය කල්පයකි
ද්විතිය ධ්‍යාන භූමි 03
- පරිත්තාභ ආයු කාලය මහා කල්ප 02
- අප්පමාණාභ ආයු කාලය මහා කල්ප 04
- ආභස්සරය ආයු කාලය මහා කල්ප 08
තෘතිය ධ්‍යාන භූමි 03
- පරිත්තසුභ ආයු කාලය මහා කල්ප 16
- අප්පමාණසුභ ආයු කාලය මහා කල්ප 32
- සුභකිණ්හ ආයු කාලය මහා කල්ප 64
චතුර්ථ ධ්‍යාන භූමි 02
- වෙහප්ඵලය ආයු කාලය මහා කල්ප 500
- අසඤ්ඤසත්වය ආයු කාලය මහා කල්ප 500
සුද්ධාවාස භූමි 05
- අවිහ ආයු කාලය මහා කල්ප 1000
- අතප්ප ආයු කාලය මහා කල්ප 2000
- සුදස්ස ආයු කාලය මහා කල්ප 4000
- සුදස්සී ආයු කාලය මහා කල්ප 8000
- අකනිට්ඨ ආයු කාලය මහා කල්ප 16000
අරූපාවචර භූමි 04
- ආකාසානඤ්චායතනය ආයු කාලය මහා කල්ප 20000
- විඤ්ඤාණඤ්චායතනය ආයු කාලය මහා කල්ප 40000
- ආකිඤ්චඤ්ඤායතනය ආයු කාලය මහා කල්ප 60000
- නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනය ආයු කාලය මහා කල්ප 84000