මීට සමානව වරනැගෙන ශබ්දවලින් සමහරක්:

31.  ඊකාරාන්ත - ඉත්‍ථිලිංග කුමාරී - ශබ්දය

කුමරිය නම් වයසින් අඩු ස්ත්‍රිය යි.

මීට සමාන ශබ්ද නම්:-

පූර්‍ව ක්‍රියා

32. කත්‍වා (=කොට), ගන්ත්‍වා (=ගොස්) ආදිය අවසාන ක්‍රියාවට මුලින් සිටින බැවින් පූර්‍ව ක්‍රියා නම් වේ. මින් ඉහත දැක්වූ අවසාන ක්‍රියාවක් නැතිව පූර්‍ව ක්‍රියාවකින් පමණක් වාක්‍යයක් සම්පූර්‍ණ කළහැකි නොවේ. කත්‍වා යනාදියට “පූර්‍ව ක්‍රියා” යන නම් ඇතත් ඔවුහු ක්‍රියා පදයන්හි නොව නිපාතයන්හි ගණිනු ලැබෙත්.

ත්‍වා - යන්නෙන් අන්තිමවන සියලු පූර්‍ව ක්‍රියාවන්ට “පචිත්‍වාන, සයිත්‍වාන” ආදි වශයෙන් ත්‍වාන - යන්නෙන් යුක්තව සෑදෙන රූප ද ඇති බව සැලකිය යුතු.

යනාදීහු සාමාන්‍ය ලක්‍ෂණයට වෙනස්ව සෑදෙති.

අභ්‍යාසය 14.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. බ්‍රාහ්මණී කුමාරියා සද්ධිං පාතො නදියං නහාත්‍වා ගෙහං අගමි.
2. නාරියො ඔදනං පචිත්‍වා භුඤ්ජිත්‍වා කුක්කුටීනම්පි අදංසු.
3. සුවෙ දෙවියා කුමාරියො සඛීහි සහ වාපිං ගන්ත්‍වා නහායිස්සන්ති.
4. රාජිනී පරිසාය සහ දීපා නික්ඛම්ම නාවාය ගමිස්සති.
5. වානරී ඉත්‍ථියො පස්සිත්‍වා තරුං ආරුය්හ නිසීදි.
6. තරුණියො හත්‍ථෙහි තරූනං සාඛා ආදාය ඡින්‍දිංසු.
7. තුම්හෙ පුන වාපිං තරිත්‍වා[7] අටවිං පවිසථ.
8. දීපයො අටවීසු ඨත්‍වා මිගී මාරෙත්‍වා ඛාදන්ති.
9. යුවතීනං පිතරො සායං අටවියා ආගම්ම භුඤ්ජිත්‍වා සයිස්සන්ති.
10. හත්‍ථිනී පොක්ඛරණිං ඔරුය්හ නහාත්‍වා කදලියො ඛාදිස්සති.
11. සීහී අජං මාරෙත්‍වා සුසූනං දස්සති.
12. මම මාතුලානී පුත්තස්ස දුන්‍දුභිං ආනෙස්සති.
13. සකුණියො මහියං චරිත්‍වා සුසූනං ආහාරං පරියෙසන්ති. (=සොයත්)
14. කාකී තරුනො සාඛාසු නිසීදිත්‍වා වීහිං භුඤ්ජිංසු.
15. ගාවියො භූමියං සයිත්‍වා ගාමෙ චරිත්‍වා අටවිං ගච්ඡිංසු.

පාලියට නැගියයුතු:

1. සිංහ දෙන ඊයේ මුවදෙනක මරා කෑවාය.
2. බැමිණිය ගඟෙන් එතෙරව[8] කැලයෙන් කිඳුරියක ගෙනාවාය.
3. ඉක්බිති තරුණියගේ සොහොයුරා ගඟෙහි නා ගෙට ගොස් අනුභව කෙළේය.
4. වැඳිරිය ගසට නැග අතේ ඇඟිලිවලින් අත්තක් ඇල්ලුවාය.[9]
5. තරුණියෝ වැවට ගොස් නා ක්‍රීඩාකොට වහා ගමට ආහ.
6. තෙපි ඔරුවලින් ගඟෙන් එතෙරව ගම්වලින් කිකිළියන් ගෙනෙවු.
7. තරුණිය පියාට බත් පිස යෙහෙළියන් සමග එහි වැවට ගියාය.
8. අපේ සොහොයුරෝ අද උදේ වනයට ගොස් මුවදෙනක මැරූහ.
9. අපි වැවෙහි නා ගමට ගොස් පිස අනුභව කොට නිදන්නෙමු.
10. මාගේ සොහොයුරියෝ එතැනින් ඔරුවක නැග ගඟේ ගියහ.
11. කුමරියෝ වහා මල්මාලාවක් ගෙනවුත් දේවියගේ බෙල්ලෙහි තැබූහ.
12. සිටුහුගේ දෙන්නු ද ගොන්නු ද හවස වනයෙන් නික්ම වැවෙහි (පැන්) බී ගමට ඇතුළු වූහ.
13. දේවිය පිරිස සමග රජුගේ පොකුණට ගොස් නෑවාය.
14. ස්ත්‍රියකගේ සොහොයුරිය බෙරයක් මිළට ගෙන යෙහෙළියකට දුන්නාය.
15. සිංහයෝ ඇතුන් ද ඇතින්නන් ද මරා කා වනයන්හි වාසය කරත්.

33. උකාරාන්ත ඉත්‍ථිලිංග මාතු - ශබ්දය

ධීතු (=දූ), දුහිතු (=දූ) ශබ්දයෝ මාතු ශබ්දයට සමානවෙති.

34. ධෙනු ශබ්දාදිය මීට වෙනස්ව වරනැගේ.

මේ ආදීහු ධෙනු - ශබ්දය මෙන් වරනැගෙත්.

අභ්‍යාසය 15.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. දාසියා මාතා ධෙනුං රජ්ජුයා බන්‍ධිත්‍වා ඉධ ආනෙසි.
2. මය්හං මාතුලානී පාතො යාගුං පචිත්‍වා ධීතරානං දදිස්සති.
3. කණෙරුයො අටවීසු චරිත්‍වා තත්‍ථ කාසූසු පතිංසු.
4. ධනවතියා සස්සු අජ්ජ ඉධ ආගම්ම භික්ඛූ වන්‍දිස්සති.
5. රාජිනියා ධීතරො හීයො විහාරං ගන්ත්‍වා සත්‍ථාරං මාලාහි පූජෙසුං.
6. කඤ්ඤානං පිතරො සදා ධීතරානං වුද්ධිං ඉච්ඡන්ති.
7. කුතො ත්‍වං ධෙනුයො කිණිස්සසි?
8. කත්‍ථ තව භගිනියො නහායිත්‍වා පචිත්‍වා භුඤ්ජිංසු?
9. කුමාරා නදියා ච වාපියා ච අන්තරා කීළිංසු.
10. නාරියා ධීතරො ගෙහස්ස අන්තො මඤ්චෙසු සයන්ති.
11. ධීතුයා ජඞ්ඝායං දද්දු අත්‍ථි.
12. යුවති මාලා ආදාය සායං සස්සුයා ගෙහං ගමිස්සති.
13. අම්හාකං මාතරානං ගාවියො සබ්බත්‍ථ චරිත්‍වා රත්තියං ආගමිස්සන්ති.
14. ධනවන්තියා නත්තාරො මග්ගෙ තිරියං ධාවිත්‍වා අටවිං පවිසිංසු.
15. අසනි රුක්ඛස්ස උපරි පතිත්‍වා සාඛා භඤ්ජිත්‍වා රුක්ඛං මාරෙසි.

පාලියට නැගියයුතු:

1. කන්‍යාවගේ මව තරුණියට මල්දමක් දුනි.
2. ස්ත්‍රිය උදෑසන කඹවලින් දෙනුන් බැඳ කැලයට ගෙනගියාය.
3. තරුණියගේ සොහොයුරා දිවයිනේ සෑමතැන ඇවිද අවුත් ආහාර අනුභව කෙළේය.
4. ඔබගේ මවගේ සොහොයුරිය කොහි වසයිද?
5. මාගේ සොහොයුරියගේ දූවරු ගඟේ නා වැවට ගියහ.
6. ඔවුහු කවදා ඔරුවකින් එන්නාහුද?
7. දේවියගේ නැන්දම්මා ඊයේ මෙහි අවුත් කෙසෙල් ගස් බැලීය.
8. ධනවතියගේ දූවරු වැවෙහි නා ගම සරස ගියහ.
9. අපේ නැන්දා කැඳ උයා යෙහෙළියන් සමග බොන්නීය.
10. නැන්දම්මාගේ දෙන්නු පර්‍වතයටත් ගඟටත් අතරෙහි හැසුරුණාහ.
11. තොපගේ මවුවරුත් දූවරුත් කවදා විහාරයට ගොස් ධර්‍මය අසන්නහුද?
12. ඔබ ඇතා ගෙනාවේ කොහෙන් ද?
13. අපේ දෙන්නු වනයෙහි හැසිර වල්හි වැටුණාහ.
14. හෙනය පර්වතය උඩ වැටී එහි ඇතකු මැරුවේය.
15. සොහොයුරියගේ අතෙහි දදයක් ඇත්තේය.

35. නපුංසක ලිඞ්ගයෙහි අකාරාන්ත ශබ්දයෝ මෙසේ වරනැගෙත්.

චිත්ත ශබ්දය

මීට සමාන ශබ්දයන්ගෙන් සමහරක්:

මන ශබ්දාදිය මීට වෙනස්ව වරනැගෙත්. මෙහි ඒ වෙනස නොදක්වනු ලැබේ.

36 තුං ප්‍ර‍ත්‍යාන්ත ශබ්ද

අභ්‍යාසය 16.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. ධනවන්තො භාතරානං ධනං දාතුං න ඉච්ඡන්ති.
2. දානං දත්‍වා සීලං රක්ඛිත්‍වා සග්ගෙ නිබ්බත්තිතුං සක්කොන්ති[10].
3. කුමාරී අලාතං ආහරිත්‍වා භත්තං පචිතුං අග්ගිං ජාලෙස්සති.
4. නාරියො නගරා නික්ඛම්ම උදකං පාතුං වාපියා කූලං ගච්ඡිංසු.
5. නත්තාරො අරඤ්ඤෙ ඵලානි ආහරිත්‍වා ඛාදිතුං ආරභිංසු[11].
6. සීලවා ඉසි ධම්මං දෙසෙතුං පීඨෙ නිසීදි.
7. චොරො ආයුධෙන පහරිත්‍වා මම පිතුනො අඞ්ගුලිං ඡින්දි.
8. යුවතියො පදුමානි ඔචිනිතුං නදිං ගන්ත්‍වා කූලෙ නිසීදිංසු.
9. මයං ඡත්තානි ආදාය සුසානං ගන්ත්‍වා පුප්ඵානි ඔචිනිස්සාම.
10. කඤ්ඤා වත්‍ථං ආනෙතුං ආපණං ගමිස්සති.
11. තුම්හෙ වනං ගන්ත්‍වා ගාවීනං දාතුං පණ්ණානි ආහරථ.
12. මයං ලොචනෙහි රූපානි පස්සිත්‍වා සුඛං දුක්ඛං ච ලභාම.
13. ත්‍වං සොතෙන සුණිතුං ඝාණෙන ඝායිතුං ච සක්කොසි.
14. කුක්කුටියා අණ්ඩානි රුක්ඛස්ස මූලෙ සන්ති.
15. විදුනො අමතං ලභිත්‍වා මරණං න භායන්ති.
16. මනුස්සා චිත්තෙන චින්තෙත්‍වා පුඤ්ඤානි කරිස්සන්ති.
17. තුම්හෙ ධම්මං සොතුං විහාරං ගන්ත්‍වා පුලිනෙ නිසීදථ.
18. ධනවන්තො සුවණ්ණං දත්‍වා ඤාණං ලද්ධුං න සක්කොන්ති.
19. දාරකො ඡත්තං ගණ්හිතුං සොපාණං ආරුහි.
20. මම භගිනී පුඤ්ඤං ලභිතුං සීලං රක්ඛිස්සති.

පාලියට නැගියයුතු:

1. ළමයි ගෙඩි කන්ට ගස මුලට ගියාහ.
2. තරුණිය මල් කඩා රැස් කරන්ට ගසට නැංගාය.
3. මම කුඩයක් ද වස්ත්‍ර‍යක් ද ගෙන ඒමට ගෙට ගියෙමි.
4. කුමරිය ගිනි දල්වන්ට ගිනි පෙනෙල්ලක් ඉල්විය.
5. අපි ඇස්වලින් රූප බලන්ට සමර්‍ථවෙමු.[12]
6. තෙපි නාස්වලින් ගඳ දැන ගන්නහුය. කන්වලින් අසන්නහුය.
7. බණ අසන්ට ගොස් ඔවුහු වැලි මත්තෙහි හිඳගත්හ.
8. මිනිස්සු මුදල් දී ඥානය ගන්ට නොහැකි වෙති.
9. ධනවතා තමාගේ (=අත්තනො) ධනය බෙදා දූවරුන්ට හා පුතුන්ට දුන්නේය.
10. තරුණියෝ ගඟේ නෑම පිණිස නුවරින් පිටත ගියහ.
11. සතුරා ආයුධයකින් ගසා මාගේ නැන්දම්මාගේ අත කැපුවේය.
12. ඔවුහු උයනට ගොස් ළමයින්ට මල් හා ගෙඩි ගෙනාහ.
13. හෙතෙම දෙනුන්ට දීමට තණ හා කොළ ගෙන ඒමට වනයට ගියේය.
14. පිරිමි ළමයි ද ගෑණු ළමයි ද චෛත්‍යයට පිදීමට පොකුණෙන් නෙළුම් මල් ගෙනාහ.
15. අපේ සහෝදරයෝ ද සහෝදරියෝ ද වැවේ නා කෑමට හා නිදීමට ගෙදර ආවෝය.
16. ළමයා දිවියකු දැක උයන හරහා දුව ගොස් ගඟෙන් එතර විය.
17. තෙපි දානයෙන් හා ශීලයෙන් පින් ලබවු.
18. මාගේ නැන්දාගේ දෙන්නු සොහොනෙහි තණ කා දිය බීමට වැවට ගියහ.
19. තරුණියෝ තමන්ගේ සොහොයුරියන්ට මල්දම් සෑදීම පිණිස මල් ගෙනාහ.
20. මගේ සහෝදරයා දෙව්ලොව යෑමට සිල් රකියි.

37 නපුංසක ලිඟුවෙහි ඉකාරාන්ත ශබ්දයෝ මෙසේ වරනැගෙත්.

අට්ඨි ශබ්දය

සෙස්ස පුල්ලිඟුවෙහි අග්ගි - ශබ්දය මෙන් වරනැගිය යුතු.

යනාදීහු මීට සමාන වෙති.

38. උකාරාන්ත චක්ඛු - ශබ්දය

සෙස්ස පුල්ලිඞ්ගයෙහි ගරු - ශබ්දය මෙන් වරනැගිය යුතු.

මේ දෙතැන්හිම කරණ විභක්තීහු තතියා විභක්තීන්ට ද ආලපන විභක්ති පඨමා විභක්තීන්ට ද සමාන වෙතියි දතයුතු:

යනාදීහු චක්ඛු ශබ්දයට සමාන වෙති.

39.  (අ) තවත් නිපාත පද

අභ්‍යාසය 17.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. මයං ගාවියා ඛීරං, ඛීරම්හා දධිං, දධිම්හා සප්පිං ච ලභාම.
2. මාතා ධීතුයා අක්ඛීසු අස්සූනි දිස්වා තස්සා (=ඇගේ) වදනං වාරිනා ධොවි.
3. කස්මා ත්‍වං අජ්ජ වාපිං ගන්ත්‍වා පුන නදිං ගන්තුං ඉච්ඡසි?
4. කථං තව භාතරො නදියා පදුමානි ඔචිනිත්‍වා ආහරිස්සන්ති?
5. අද්ධා තෙ ධනූනි ආදාය වනං පවිසිත්‍වා මිගෙ මාරෙත්‍වා ආනෙස්සන්ති.
6. අම්හාකං පිතරො තදා වනම්හා මධුං ආහරිත්‍වා දධිනා සහ භුඤ්ජිංසු.
7. මයං සුවෙ තුම්හෙහි[13] විනා අරඤ්ඤං ගන්ත්‍වා දාරූනි භඤ්ජිස්සාම.
8. කුමාරා සීඝං ධාවිත්‍වා වාපියං කීළිත්‍වා සනිකං ගෙහානි අගමිංසු.
9. තුම්හෙ ඛීරං පිවිතුං ඉච්ඡථ? අථ වා දධිං භුඤ්ජිතුං.
10. යාව මය්හං පිතා නහායිස්සති තාව අහං ඉධ තිට්ඨාමි.
11. යථා භූපති ආණාපෙති, තථා ත්‍වං කරොහි.
12. ආම, අහං භූපතිනො වචනං අතික්කමිතුං[14] න සක්කොමි.

පාලියට නැගියයුතු:

1. උඹලා කිරි බොන්ට කැමැත්තාහුද? නොහොත් මිදුණු කිරි කන්ට කැමැත්තාහු ද?
2. මම පළමුකොට කැඳ බී මී පැණි සමග දීකිරි කන්නෙමි.
3. කඩයට ගොස් වහා ගිතෙල් ගෙනෙව.
4. මූදේ නා ඇවිත් දැන් නැවත එහි කුමට යන්නෙහි ද?
5. අපේ පියවරු කෙසේ වනයෙන් මී පැණි එකතු කළාහුදැයි[15] තෝ දන්නෙහි ද?
6. ඔබ ගඟෙන් එතෙර ගොස් එනතුරු මම ගං ඉවුරෙහි සිටින්නෙමි.
7. මාගේ නැන්දම්මා පිරිස නැතිව නුවරට ගොස් සහෝදරියක සමග ආවාය.
8. සිටුතෙම රජුගේ පා ළඟ[16] වැටී රජුට[17] වැන්දේය.
9. ඔබගේ අශ්වයා ඉක්මනට දුවන්ට සමර්‍ථ ද?
10. ඔව්, ඌ ඒකාන්තයෙන් ඉක්මනින් දුවන්නේය.
11. ගමේ මිනිස්සු දුනු ගෙන වනයට ගොස් ඇතකු මරා උගේ දළ කැපූහ.
12. ඔබගේ පියා කුමක් හෙයින් වැලිමත්තෙහි හෙමින් ඇවිදින්නේ ද?

නාම විභාගය

39. (ආ) නාමපද වනාහි

1. නාමනාම
2. සබ්බනාම
3. සමාසනාම
4. තද්ධිතනාම
5. කිතකනාම යන පස් කොටසකට බෙදන ලදහ.

(2) සබ්බනාම නම්, ත (=ඒ), ඉම (=මේ), ය (=යම්), සබ්බ (=සියලු), ඉතර (=අනික්) අම්හ (=මම), තුම්හ (=තෝ) යනාදිය යි.

(3) සමාසනාම නම් පද දෙකක් හෝ ඊට වැඩි ගණනක් හෝ එක් වී සෑදෙන නාමයෝයි. නීලුප්පල (=නිල් උපුල්) රාජපුත්ත (=රාජ පුත්‍ර‍), සුරාසුරනරොරග (=දෙවි අසුර මිනිස් සර්‍ප) යනාදියයි.

(4) තද්ධිතනාම නම්: නාමයකින් පරව ‘ඔහුගේ පුත්‍ර‍යා’ යනාදි අර්‍ථයෙක්හි යම්කිසි ප්‍ර‍ත්‍යයක් වී සෑදෙන නාමයෝයි. සමණ - ශබ්දය කෙරෙන් පුත්‍රාර්‍ථයෙහි ණෙර යන ප්‍ර‍ත්‍ය වී සාමණෙර යන්න සෑදේ. “ශ්‍ර‍මණයාගේ පුත්‍ර”‍යන අර්‍ථ ඇත්තේය.

(5) කිතකනාම නම් ධාතුවකින් ප්‍ර‍ත්‍යයක් වී සෑදෙන නාමයකි. දීමෙහි වූ දා - ධාතුව කෙරෙන් ණ්වූ ප්‍ර‍ත්‍යය වී නැවත ඒ ප්‍ර‍ත්‍යයට ‘අක’ යන ආදේශය වීමෙන් දායක යන නාමය සෑදේ. ‘දෙන්නා’ යන අර්‍ථ ඇත්තේය.

(6) මෙකී නාම සතරෙන් වෙන්වූ රුක්ඛ (=ගස), මනුස්ස (=මිනිස්), අස්ස (=අශ්ව), භූමි (=පොළොව), චිත්ත (=සිත) ආදී ශබ්දයෝ නාමනාම නම් වෙත්.

‘සාරිපුත්ත’ , ‘ආනන්‍ද’ ආදී සංඥා නාමයෝ ද මෙහිම ඇතුළත් වෙති.

සර්‍වනාමයෝ PRONOUNS

40.  සර්‍වනාමයෝ ලිඟු තුනෙහිම වැටෙති. පුරුෂයකු වෙනුවෙන් හෝ පුරුෂයෙකුගේ විශේෂණයක් වශයෙන් සර්‍ව නාමයක් යොදන කල්හි පුල්ලිඞ්ගයෙහි ද, ස්ත්‍රියක වෙනුවෙන් හෝ ස්ත්‍රියකට විශේෂණ කොට යොදන කල්හි ඉත්‍ථිලිඞ්ගයෙහි ද, නපුංසකයකු වෙනුවෙන් හෝ ඔහුට විශේෂණ කොට යොදන කල්හි නපුංසක ලිඞ්ගයෙහි ද වැටෙත්.

මෙහි ‘පුරුෂයකු’ ‘ස්ත්‍රියක’ ‘නපුංසකයකු’ යයි කියන ලද නමුත් ඒ ලිඟු තුනෙහි වැටෙන අන්‍ය ශබ්දයන් වෙනුවෙන් යෙදෙන කල්හි හෝ ඒ ශබ්දයන් විශේෂ කරන කල්හිත් සර්‍වනාමයෝ ඒ ඒ ශබ්දයන්ගේ ලිඟුව ගනිත්. (විශේෂණය ගැන පසුව කරුණු දක්වනු ලැබේ.)

“පුරිසො අජ්ජ ගාමං ගච්ඡති. සො සුවෙ ආගමිස්සති” (=පුරුෂයා) අද ගමට යයි. හෙතෙම හෙට (හැරී එන්නේය.) යන තැන ‘සො’ යන්න සර්‍වනාමයකි. එය පළමු කී පුරුෂයා වෙනුවට යෙදී තිබේ. එබැවින් එය පුල්ලිඞ්ගයෙහි වේ.

“අයං පුරිසො රුක්ඛං ඡින්‍දති” (මේ මිනිසා ගස කපයි) යන තැන ‘අයං’ යන සර්‍වනාමය ‘පුරිසො’ යන්නට විශේෂණව යෙදී තිබේ.

“එකා කඤ්ඤා භත්තං පචි. සා තං භුඤ්ජිස්සති” (=එක් කන්‍යාවක් බත් පිසීය. ඕ එය අනුභව කරන්නීය) යන තැන ‘සා’ යන සර්‍වනාමය ‘කඤ්ඤා’ වෙනුවට යෙදී තිබේ. කඤ්ඤා ඉත්‍ථිලිඞ්ගයෙහි බැවින් ඒ වෙනුවට යෙදූ සර්‍ව නාමයත් ඉත්‍ථි ලිඞ්ගයෙහි වේ. එකා යන සර්‍වනාමය ‘කඤ්ඤා’ යන්නට විශේෂණව යෙදී තිබේ.

“අයං දාරකො ඵලානි ඔචිනිත්වා තානි භාතරානං අදාසි” (=මේ ළමයා ගෙඩි කඩා රැස්කොට ඒවා සොහොයුරන්ට දුන්නේය) යන තැන ‘තානි’ යන සර්‍වනාමය ‘ඵලානි’ වෙනුවට යෙදී තිබේ. ඵල ශබ්දය නපුංසකයෙහි බැවින් ‘තානි’ යන්න ද නපුංසකයෙහි වේ.

41. සර්‍වනාමයක් වූ ය - ශබ්දය ලිඟු තුනෙහි වරනැගෙන ආකාරය.

පුල්ලිඞ්ගයෙහි

මේ ය - ශබ්දය හා තවත් බොහෝ සර්‍වනාමවලට ආලපනයක් නැත.

ඉත්‍ථිලිඞ්ගයෙහි

නපුංසක ලිංගයෙහි

ඉතිරි සියල්ල පුල්ලිංගයෙහි මෙනි.

යන ශබ්ද ද ය - ශබ්දය මෙන් ලිංගත්‍රයෙහි වරනැගිය යුතු.

42.මේ ශබ්දයන් අතුරෙන් අඤ්ඤ, අඤ්ඤතර, ඉතර, එක ශබ්දයන්ගේ ඉත්‍ථිලිඞ්ගයෙහි

චතුත්‍ථි - ඡට්ඨි - ඒකවචනවල අඤ්ඤිස්සා, අඤ්ඤතරිස්සා, ඉතරිස්සා, එකිස්සා යන වචන ද

සත්තමී ඒකවචනයෙහි: අඤ්ඤිස්සං, අඤ්ඤතරිස්සං, ඉතරිස්සං, එකිස්සං යන වචන ද

පුබ්බ, පර, අපර යන ශබ්දයන්ගේ පුල්ලිඞ්ගයේ

පඤ්චමී ඒකවචනයෙහි: පුබ්බා, පරා, අපරා යන වචන ද

සත්තමී ඒකවචනයෙහි පුබ්බෙ, පරෙ, අපරෙ යන වචන ද දක්නා ලැබෙත්.

43.සර්‍වනාම වශයෙන් ද විශේෂණ වශයෙන් දැයි සර්‍වනාමයන්ගේ දෙයාකාර වූ පැවැත්මක් ඇත්තේය.

අඤ්ඤො (=අනිකෙක්) යි තනිව දැක්වූ විට එය තවත් ශබ්දයකට විශේෂණ නොවේ. අන්‍ය ශබ්දයක් වෙනුවෙන් සිටින්නේ වේ. මෙහි මේ අඤ්ඤ ශබ්දයෙන් ප්‍ර‍කාශ කරනු ලබන්නා කවරෙක්දැයි නොපෙනෙන නමුත් පුල්ලිංගයෙන් දැක්වූ බැවින් පුරුෂයකු හෝ පුල්ලිඞ්ගයෙහි වූ අන්‍ය සත්‍වයකු හෝ ද්‍ර‍ව්‍යයක් වෙනුවෙන් යොදන ලද බව පැහැදිලිය.

අඤ්ඤො පුරිසො (=අන් පුරුෂයෙක්)

යි කී කල්හි “අඤ්ඤො” යන්න “පුරිසො” යන්නට විශේෂණව සිටී. පුරුෂයෝ බොහෝ දෙනෙක් නම්:

අඤ්ඤෙ පුරිසා (=අන් පුරුෂයෝ)

යි පුරිස - ශබ්දය බහුවචනය අනුව අඤ්ඤ - ශබ්දය ද බහු වචනයෙන් යුක්ත වේ.

ඉතරා වනිතා (=අනික් ස්ත්‍රිය)

ඉතරායො වනිතායො (=අන්‍ය ස්ත්‍රීහු)

වනිතා - ශබ්දය ඉත්‍ථිලිඞ්ගයෙහි බැවින් ඒ සමග යෙදුණු ඉතර - ශබ්දය ද ඉත්‍ථිලිඞ්ගයෙහි වේ.

යං ඵලං (=යම් ගෙඩියක්)‍

යානි ඵලානි (=යම් ගෙඩි)

ඵල - ශබ්දය නපුංසකයෙහි බැවින් ය - ශබ්දය ද නපුංසකයෙහි වේ. මෙසේ සර්‍වනාමයෝ යමකු වෙනුවට පෙනී සිටිත් නම් ඔහුගේ ලිඞ්ග විභක්ති - වචන ද යම් නාමයක් හා (සම්බන්ධව) යෙදෙත් නම් ඒ නාමයාගේ ලිඞ්ග - විභක්ති වචන ද ගන්නා බව සැලකිය යුතු.

අභ්‍යාසය 18.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. සබ්බෙසං නත්තාරො පඤ්ඤවන්තො න භවන්ති.
2. සබ්බා ඉත්‍ථියො වාපියං නහාත්‍වා පදුමානි පිළන්‍ධිත්‍වා ආගච්ඡිංසු.
3. වාණිජො සබ්බං ධනං යාචකානං දත්‍වා අඤ්ඤං රට්ඨං අගමි.
4. මාතා උභයාසම්පි ධීතරානං වත්‍ථානි කිණිත්‍වා දදිස්සති.
5. කො නදියා වාපියා ච අන්තරා ධෙනුං හරති?
6. කස්ස පුත්තො දක්ඛිණං දිසං ගන්ත්‍වා වීහිං ආහරිස්සති?
7. යෙ පාපානි කරොන්ති, තෙ නිරයෙ නිබ්බත්තිත්‍වා දුක්ඛං ලභිස්සන්ති.
8. කාසං ධීතරො වනම්හා දාරූනි ආහරිත්‍වා ඔදනං පචිස්සන්ති?
9. කතරෙන මග්ගෙන සො පුරිසො නගරං ගන්ත්‍වා භණ්ඩානි කිණි?
10. ඉතරා දාරිකා වනිතාය හත්‍ථා පුප්ඵානි ගහෙත්වා චෙතියං පූජෙසි.
11. පරෙසං ධනං ධඤ්ඤං වා ගණ්හිතුං මා චින්තෙථ.
12. අපරො අඤ්ඤිස්සං වාපියං නහාත්‍වා පුබ්බාය දිසාය නගරං පාවිසි.

පාලියට නැගියයුතු:

1. ගෙවල් හා වීථි ද උයන් ද බැලීම පිණිස සියලු දෙන නුවරට ඇතුලු වූහ.
2. ගමේ සියලු ස්ත්‍රීන්ගේ දූවරු මාර්‍ගයෙන් චෛත්‍යය (වෙත)ට ගියහ.
3. අන්‍ය කන්‍යාවක් නෙලුම් මලක් ගෙන අනිකියකට දුණි.
4. කවරෙක් මට කිරි හෝ දීකිරි ගෙනෙන්නේද?
5. කවරහු ගංඉවුරේ සිටගෙන දකුණු දිශාව බලත් ද?
6. සියලු ධනවතුන්ගේ පුත්‍රයෝ හැමවිටම ධනවත්තු නොවෙති.
7. කවුරුන්ගේ මුණුබුරෝ දෙනුන් මෙහි ගෙනවුත් කන්ට තණකොළ දුන්නාහු ද?
8. හෙට නුවර සියලු ස්ත්‍රීහු පිටතට අවුත් වනයෙහි ඇවිදින්නාහ.
9. අනික් ස්ත්‍රිය වීථියෙහි දිවියකු දැක උයන හරහා දිව්වාය.
10. දන් දීමෙන් පින් රැස් කරන්නෝ ස්වර්‍ගයෙහි උපදින්නාහ.
11. එක්තරා මිනිහෙක් පොකුණෙන් නෙලුම්මල් ගෙනාවේය. අන් මිනිසෙක් ඒවා විකිණීමට කඩයට ගෙන ගියේය.
12. මාගේ සහෝදරයාගේ පුතා මල් කොළ හා ගෙඩි කඩා රැස්කිරීම පිණිස අනික් ගහේ අතු කැඩුවේය.

44.ත - ශබ්දය

පුල්ලිඟුවෙහි

ඉත්‍ථිලිඞ්ගයෙහි

නපුංසකයෙහි

සෙස්ස පුල්ලිඟුවෙහි මෙනි.

45. එත - ශබ්දය ද ත - ශබ්දයට සමාන වේ.

පුල්ලිඞ්ගයෙහි

ඉත්‍ථිලිඞ්ගයෙහි

නපුංසකයෙහි

යනාදි වශයෙන් දතයුතුයි.

ත - ශබ්දයේ පුල්ලිඞ්ග ඉත්‍ථිලිඞ්ගයෙහි පඨමා ඒකවචනයන් හැර ඉතිරි සියලු තැන්හි නෙ, නා, නායො, නං, නානි යනාදි න කාරයෙන් යුක්ත පද සෑදෙති. එත ශබ්දයේ දුතියා - තතියාවන්හි පමණක් ‘එනං, එනෙ’ ආදි පද විද්‍යමාන වෙති.

46. ඉම - ශබ්දය

පුල්ලිඞ්ග

ඉත්‍ථිලිඞ්ග

නපුංසකලිඞ්ග

සෙස්ස පුල්ලිඟුවෙහි මෙනි.

අභ්‍යාසය 19.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. අයං සීහො තම්හා වනම්හා නික්ඛම්ම ඉමස්මිං මග්ගෙ එකං ඉත්‍ථිං මාරෙසි.
2. සො තාසං යුවතීනං තානි වත්‍ථානි වික්කිණිත්‍වා මූලානි ලභිස්සති.
3. ඉමිස්සා ධීතරො අස්මා වනම්හා ඉමානි ඵලානි ආහරිංසු, අඤ්ඤා නාරියො තානි ඛාදිතුං ගණ්හිංසු.
4. ඉමා සබ්බා යුවතියො තං විහාරං ගන්ත්‍වා ධම්මං සුත්‍වා බුද්ධං වන්‍දිස්සන්ති.
5. ඉමෙ මනුස්සා යානි පුඤ්ඤානි වා පාපානි වා කරොන්ති, තානි තෙ අනුගච්ඡන්ති.
6. තස්සා කඤ්ඤාය මාතා දක්ඛිණාය දිසාය ඉමං ගාමං ආගන්ත්‍වා ඉධ චිරං වසිස්සති.
7. තස්ස නත්තා ඉමස්ස භාතරා සද්ධිං නගරං ගන්ත්වා තානි භණ්ඩානි කිණිස්සති.
8. තා නාරියො එතාසං සබ්බාසං කුමාරීනං හත්‍ථෙසු පදුමානි ඨපෙසුං.
9. තස්සා රාජිනියා තා දාසියො ඉමෙහි රුක්ඛෙහි ඉමානි පුප්ඵානි ඔචිනිත්වා ඉමා මාලා කරිංසු.
10. කෙසං සො ඉමං ධනං දත්වා සුඛං ලහිස්සති?
11. යො මග්ගෙ ගච්ඡති, තස්ස පුත්තො සුරං පිවිත්වා එත්‍ථ සයති.
12. කෙ තං ඛෙත්තං ගන්ත්වා තිණං ආහරිත්‍වා ඉමාසං ගාවීනං දත්‍වා ඛීරං ලභිතුං ඉච්ඡන්ති?

පාලියට නැගියයුතු: 

1. එක්තරා මිනිහෙක් ඒ සොහොනට ගොස් ඒ මල් නෙලා මෙහි ගෙනාවේය.
2. මේ සිංහදෙන ඒ වනයෙන් පිටත අවුත් මෙතැනදී දෙනක මැරුවාය.
3. අර ස්ත්‍රියගේ ස්වාමිපුරුෂයා කඩයෙන් මේ රෙදි ගෙනැවිත් ඔහුගේ මුනුබුරන්ට දුන්නේය.
4. ඔබටත් මටත් බඩු ගෙන ඒම පිණිස කවරෙක් කොළඹට යන්නේ ද?
5. හෙට ඔහුගේ සහෝදරවරු ඒ වනයට ගොස් මීපැණි හා ගෙඩි එකතුකර ගන්නාහ.
6. ඇගේ සොහොයුරියෝ මේ දෙනුන්ට තණකොළ ගෙන ඒම පිණිස අර කෙතට ගියහ.
7. මම මේ පියුම් හා මල් අර ගමේ එක්තරා ස්ත්‍රියකගෙන් ලදිමි.
8. අද මෙනුවර සියලු තරුණියෝ අර ගඟට ගොස් එහි නාන්නාහ.
9. ඔවුහු ඒ වෙළෙඳුන්ට දෙනුන් විකුණා ඒ මුදලෙන් රෙදි ද මල්දම් ද කුඩ ද ගත්තාහ.
10. ඔවුහු ඒ බඩු අර වෙළෙඳ සැලේ එක් වෙළෙන්දෙකුට දීමට ගෙනාහ.
11. ඊයේ කවර කෙනෙක් මේ වනයෙහි සිංහයකු මැරුවාහු ද?
12. කවර ස්ත්‍රියක් ඇගේ මල්දම සොරකම්කොට වීථියෙහි දිව්වා ද?

අභ්‍යාසය 20.

“අස්ස. ඉමෙ. ඉමං. ඉමස්මිං. කස්ස. තස්මිං. තාසං. සබ්බෙ. සො. යෙ. තෙ. ඉමානි. එතෙ. සබ්බේසං. තස්සා.”

යන වචනයන් යෝග්‍ය ලෙස දමා පහත පෙනෙන වාක්‍යයන්ගේ අඩුතැන් පිරවිය යුතු -

1. ........................................... භාතා වනං ගන්ත්වා සීහං විජ්ඣි.
2. අම්හාකං පිතරො ......................................... ගෙහං කිණිංසු.
3. ............................ පුරිසා ඵලානි ඔචිනිත්වා වික්කිණන්ති.
4. ....................... රුක්ඛෙ පුප්ඵානි න සන්ති; පණ්ණානි සන්ති.
5. ..................................................... ධාවිත්වා පතිත්වා උට්ඨාසි.
6. ............................. පුත්තා ............................ ගොණං පහරිංසු?
7. යුවතීනං මාතරො ............................................. වත්‍ථානි අදංසු.
8. ............................... වනෙ සීහා න සන්ති, ව්‍යග්ඝා වසන්ති.
9. ............................ විහාරං ගන්ත්වා ධම්මං සුණිස්සන්ති.
10. .................. පුඤ්ඤං කරිස්සති ........................ සග්ගෙ නිබ්බත්තිස්සති.
11. පීඨෙසු නිසීදිංසු ........................ නගරෙ ආපණං අගමිංසු.
12. කො ..................................................................... ආයුධානි ආහරි?
13. ............................. පදුමානි ඔචිනිතුං නදිං ගමිස්සන්ති.
14. ...................................................................... පුත්තා මරිස්සන්ති.
15. කුමාරී වත්‍ථං කිණිත්වා .................................... භාතුනො අදාසි.

පහත පෙනෙන වාක්‍යයන්හි අඩුතැන් මෙම පූර්‍ව ක්‍රියාවලින් ගැළපෙන එකක් හෝ දෙකක් යොදා පිරවිය යුතු:

“පචිත්‍වා, භුඤ්ජිත්‍වා, සයිත්‍වා, ගන්ත්‍වා, ආගන්ත්‍වා, සුත්‍වා. (=අසා) ආහරිත්‍වා, දත්‍වා, ඔචිනිත්‍වා, රක්ඛිත්‍වා, කත්‍වා, ඛාදිත්‍වා, මාරෙත්‍වා, කිණිත්‍වා, නහාත්‍වා”

1. තස්ස පුත්තො භත්තං ............................................ සයිත්වා කීළි.
2. සබ්බා ඉත්‍ථියො ............................... භුඤ්ජිත්වා සයිස්සන්ති.
3. අහං ගාමං ............................................. ඵලානි ආනෙස්සාමි.
4. කුමාරී මඤ්චෙ ........................... උට්ඨහිත්වා භත්තං භුඤ්ජි.
5. කුමාරියා මාතා වාපියං ......................................... භුඤ්ජිස්සති.
6. තා ඉත්‍ථියො නදියං පදුමානි ..................... නගරෙ වික්කිණිංසු.
7. තාසං මාතරො අටවිං ....................... දාරූනි ................ ආහරිස්සන්ති.
8. තුය්හං පිතා විහාරං ......................... ධම්මං ...................... ආගමිස්සති.
9. එකො සීහො ගාමං .............................. මනුස්සං ....................... අගමාසි.
10. තුම්හෙ ඵලානි .......................... නගරං .......................... වික්කිණාථ.
11. දානං ..................................... සීලං ........................... පුඤ්ඤං ලභන්ති.
12. පුඤ්ඤානි ................................ සග්ගෙ නිබ්බත්තන්ති.
13. ව්‍යග්ඝො මිගං ..................................... සයි.
14. ඉමෙ මනුස්සා ආපණං ......................... වත්‍ථානි ........................ ආගමිංසු.

මිශ්‍ර‍්‍ර‍්‍ර‍ක්‍රියා කිතකපද PRESENT PARTICIPLE

47.

මේ ආදිය සිංහල භාෂාවෙහි මිශ්‍ර‍ක්‍රියායයි කියනු ලැබේ. පාලියෙහි කිතකපද වෙති. කිතකපද නාමයන්ගේ කොටසක් බව යට නාම විභාගයෙහි කියන ලදී. එබැවින් ගච්ඡන්ත ආදීහු නාමපද මෙන් සියලු විභක්තීන්හි වරනැගෙත්. සර්‍වනාමයන් මෙන් ලිඟු තුනෙහිම යෙදෙත්.

ගච්ඡන්ත ශබ්දය පුල්ලිඞ්ගයෙහි මෙසේ වරනැගේ:

ඉත්‍ථිලිංගයෙහි

ආදි වශයෙන් කුමාරී ශබ්දය මෙන් වරනැගිය යුතු.

නපුංසකයෙහි

ආදි වශයෙන් පුල්ලිංගයෙහි මෙන් වරනැගිය යුතු. ආලපන බහුවචනය ගච්ඡන්තානි යි යෙදිය යුතු.

48. පුල්ලිංගයෙහි පඨමා ඒකවචනයට “යමින්, යන්නේය ” යන අර්ථ දෙකක් යෙදිය හැකිය. හේ මෙසේයි:-

ගච්ඡන්තො ගොණං හරති. (=යන්නා ගොණෙකු ගෙනයයි.)

සො ගාමං ගච්ඡන්තො රොදති.මීටම “හෙතෙම ගමට යන්නේ හඬයි” කියා ද කියහැක.

සියලු මිශ්‍ර‍ක්‍රියා කිතකපදයන්ගේ මෙ වැනි යෙදුම් ඇති බව සැලකිය යුතුයි.

“නාරී භත්තං පචන්තී හසති” (=“ස්ත්‍රිය බත් පිසමින් සිනාසේ)” යි කීවිට “පිසමින්” යන අර්‍ථ ඇති “පචන්තී ” යන්න ඉත්‍ථිලිංගයෙන් යෙදේ. එහෙත් සිංහලෙහි “යමින්, පිසමින්” යනාදිය ලිඟු වශයෙන් වෙනස් කිරීමට ආකාරයක් නැත්තේය.

ගච්ඡන්ත - ශබ්දය හා සමානලෙස වරනැගෙන අන්‍ය මිශ්‍ර‍ක්‍රියා කිතකපදවලින් සමහරක්:-

මොවුහු ගච්ඡන්ත මෙන් තුන් ලිඟුවෙහි වරනැගෙත්. ඉත්‍ථිලිංගයේදී පචන්තී, කරොන්තී ආදි වශයෙන් ඊකාරාන්ත වෙත්.

මේ සියලු ශබ්දයන්ගේ

ගච්ඡමාන 

පචමාන

තිට්ඨමාන

රොදමාන

භුඤ්ජමාන 

දදමාන

ආදී මාන යන්නෙන් යුත් රූප ද ඇත්තාහ.

ඒ මාන යන්නෙන් අවසන්වන ශබ්ද පුල්ලිංගයෙහි පුරිස ශබ්දය මෙන්

ආදි වශයෙන් ද

ඉත්‍ථිලිඞ්ගයේ දී වනිතා - ශබ්දය මෙන්

ආදී වශයෙන් ද

නපුංසකලිඞ්ගයේ දී

ආදී වශයෙන් චිත්ත - ශබ්දය මෙන් ද වරනැගෙත්, න්ත යන්නෙන් අවසන් වුවත් මාන - යන්නෙන් අවසන් වුවත් අර්ථයන්ගේ වෙනසක් නැත.

49. මේ කිතකපදයන් අන්‍ය නාමයන් හා යෙදෙන සැටි මෙසේයි:-

පුල්ලිංගයෙහි

ඉත්‍ථිලිංගයෙහි

නපුංසක ලිංගයෙහි

ඉතිරි විභක්තීන්හි ද වචනයන්හි ද යොදන සැටි මේ අනුව තේරුම් ගත යුතුයි.

අභ්‍යාසය 21.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. ගාමං ගච්ඡන්තො දාරකො එකං ගොණං දිස්වා භායි.
2. දාරිකා රොදන්තී අම්මාය සන්තිකං ගන්ත්‍වා පීඨෙ නිසීදි.
3. වාණිජා භණ්ඩානි වික්කිණන්තා නදියං නහායන්තෙ මනුස්සෙ පස්සිංසු.
4. කඤ්ඤායො හසමානා නහායන්තියො ගච්ඡන්තිං වනිතං අක්කොසිංසු.
5. පුරිසො හසන්තො රුක්ඛං ආරුහිත්‍වා ඵලානි ඛාදන්තො සාඛායං නිසීදි.
6. භගවා සාවත්‍ථියං විහරන්තො දෙවානං ච මනුස්සානං ච ධම්මං දෙසෙසි.
7. සා සයන්තිං ඉත්‍ථිං උට්ඨාපෙත්‍වා හසමානා තම්හා ඨානා අපගච්ඡි.
8. තුම්හෙ භූමියං සයමානං ඉමං දාරකං මඤ්චෙ ඨපෙථ.
9. සීහං දිස්වා භායිත්‍වා ධාවමානා තෙ මිගා අස්මිං වනෙ ආවාටෙසු පතිංසු.
10. ඉමස්මිං ගාමෙ වසන්තානං පුරිසානං එකො වනං ගච්ඡන්තො එකායං කාසුයං පති.
11. නිසීදන්තියා නාරියා පුත්තො රොදමානො තස්සා සන්තිකං ගමිස්සති.
12. යාචකා භත්තං පචන්තිං ඉත්‍ථිං ආහාරං යාචන්තා තත්‍ථ නිසීදිංසු.
13. වනම්හා දාරූනි ආහරන්තී කඤ්ඤා උදකං පිවමානා එකස්මිං පාසාණෙ නිසීදි.
14. වාණිජා භණ්ඩානි කිණන්තා ච වික්කිණන්තා ගාමෙසු ච නගරෙසු ච ආහිණ්ඩන්ති.

පාලියට නැගියයුතු:

1. දාසයා ගඟට යන්නේ ගෙඩි කමින් ගසක් මුල හුන්නේය.
2. මව හඬන ළදැරිය ඔසවා බොන්ට කිරි දුන්නීය.
3. අපි ගං ඉවුරේ ඇවිදින්නාහු ගඟෙහි නාන මිනිසුන් දුටිමු.
4. මුවෙක් එහි සිටින අප දැක දුවගොස් වළක වැටුණි.
5. වනයෙන් පිටතට එන සිංහයා කෙතෙහි තණ කන දෙනක දුටුවේය.
6. මේ වනයෙන් දර ගෙනෙන කන්‍යාව අර වැවෙන් වතුර බීවාය.
7. මේ ගමෙහි වසන මිනිහෙක් අර පර්‍වතයට දුවන සිංහයකු දුටුවේය.
8. අපේ පියවරුත් සොහොයුරෝත් බඩු විකුණමින් ද මිළට ගනිමින් ද ගම්වල ඇවිදින්නාහ.
9. එදා කන්ද උඩ සිටි මම ගුහාවෙහි නිදන සිංහදෙනක දුටුවෙමි.
10. ළමයා සිනාසෙමින් දුවගෙන මා වෙතට ආවේය.
11. ගොවියා බෙරයක් ගෙන යන්නේ මේ ගස් හා කුඹුරු බලමින් මේ ගලඋඩ උන්නේය.
12. බුදුරද බොහෝ කලක් සැවැත් නුවර වසමින් එනුවර මිනිසුන්ට ධර්‍මය දේශනා කෙළේය.
13. ඔහුගේ සොහොයුරිය ඇගේ සොහොයුරන්ට බත් පිසන්නී පුටුවක හුන්නීය.
14. යාචකයන්ට දන්දෙන සිටු තෙමේ තමාගේ සියලු ධනය දුන්නේය.

50. නාමවිශේෂණ (පද)

‘සෙතො ගොණො ’ (=සුදු ගොනා) යි කී කල්හි සෙතො යන්නෙන් ගොනාගේ විශේෂයක් දක්වනු ලැබේ. (වෙන පදයක් නැතිව) ‘ගොනා’ යි කී විට සුදු ගොනෙක්, රතු ගොනෙක්, තර ගොනෙක් යනාදි විශේෂයක් නැතිව සාමාන්‍යයෙන් ගොනෙක් අදහස් කරනු ලැබේ. ‘සුදු ගොනා’ හෝ ‘රතු ගොනා’ යි කී කල්හි පිළිවෙලින් සුදුපැහැ ඇති ගොනෙක් ද, රතුපැහැ ඇති ගොනෙක්ද අදහස් කරනු ලැබේ. ඉතිරි ගොනුන් අදහස් නොකරනු ලැබේ. එබැවින් ‘සෙතො’ යන පදය ‘ගොණො’ යන පදයාගේ විශේෂණයකි. විශේෂය (වෙනස) කරන්නා විශේෂණ නම් වේ. විශේෂණය හෙවත් වෙනස් කිරීම ලබන්නාවූ ‘ගොණො’ යන්න විශේෂ්‍ය නම් වේ.

51.ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙහි ගුණවචන හෙවත් විශේෂණපද (Adjectives) වලට විභක්ති යෙදීමක් නැත: හැම ලිඞ්ගයේදී ම හැම විභක්තියේදී ම නිපාතපද මෙන් වෙනස් නොවී සිටිත්. නමුත් පාලි භාෂාවෙහි විශේෂණපදය විශේෂ්‍ය පදයාගේ ලිඞ්ගය ද විභක්තිය ද සංඛ්‍යාව ද ගනී. “සෙතො ගොණො” යන තැන ‘සෙතො’ යන විශේෂණ පදය ‘ගොණො’ යන පදයෙහි වූ පුල්ලිඞ්ගය ද පඨමා විභක්තිය ද ඒකවචනය ද ගෙන සිටී.

විශේෂ්‍ය පදය ‘ගොණා’ යි බහු වචනයෙන් සිටියේ නම් විශේෂණය ද ‘සෙතා’ යි පඨමා බහුවචනය ගනී. විශේෂණය ලබන්නී ස්ත්‍රියක් වීනම් විශේෂණය ඒ ලිඞ්ගය ගනී. ‘සෙතා ගාවී’ = ‘සුදු ගවදෙන’ යනු උදාහරණයයි. විශේෂ්‍යය නපුංසක ලිඞ්ගයෙහි වීනම් විශේෂණය ද ඒ ලිඞ්ගය ගනී. “සෙතං වත්‍ථං” = “සුදු වස්ත්‍ර‍ය” යනු උදාහරණයයි. (මේ සමානාධිකරණයයි.)

52. ‘ගච්ඡන්ත - පචන්ත - ගච්ඡමාන’ ආදී අන්ත - මාන - ප්‍ර‍ත්‍යාන්ත කිතකපදයන්ද විශේෂණ පද වශයෙන් තුන් ලිඟුවෙහි යෙදෙන බව කියන ලදී. බොහෝ සර්‍වනාමයෝ ද සංඛ්‍යානාම ද අන්‍ය පදයන්ට විශේෂණ වෙති.

53. මය්හං ගොණො (=මගේ ගොනා) බ්‍රාහ්මණස්ස පුත්තො (=බ්‍රාහ්මණයාගේ පුත්‍ර‍යා) යි කී කල්හි ගොනා ද පුත්‍ර‍යා ද අන්‍යයන්ගේ ගොනුන්ගෙන් ද පුත්‍ර‍යන්ගෙන් ද වෙන් කරනු ලබන බැවින් “මය්හං, බ්‍රාහ්මණස්ස” යන පද දෙක පිළිවෙලින් “ගොණො - පුත්තො” යන පද දෙකට විශේෂණ වේ. මෙසේ භින්නාධිකරණයෙන් සිටි කල්හි විශේෂණය විශේෂ්‍ය පදයාගේ ලිඞ්ගය ද විභක්තිය ද සංඛ්‍යාව (වචනය) ද නොගනී .

අභ්‍යාසය 22.

පහත පෙනෙන වාක්‍යයන් සිංහලට නගා විශේෂණ පද පෙන්විය යුතු:-

1. සෙතා ගාවියො ඛෙත්තෙ ආහිණ්ඩිත්‍වා බහුං තීණං ඛාදිංසු.
2. මය්හං මාතා නීලානි උප්පලානි ආනෙත්‍වා චෙතියං පූජෙසි.
3. මයං සුවෙ රත්තානි පදුමානි භඤ්ජිතුං තං වාපිං ගමිස්සාම.
4. සෙතා ච රත්තා ච ගොණා තිණං ඛාදිතුං අටවියං ආහිණ්ඩන්ති.
5. සො නීචං පීඨං ආනෙත්‍වා භූමියං ඨපෙත්‍වා තත්‍ථ නිසීදි.
6. තුය්හං පිතා මහන්තං රුක්ඛං ඡින්‍දිත්‍වා පාතෙසි.
7. අස්මිං විහාරෙ මහන්තං චෙතියං අත්‍ථි.
8. දාසො දීඝාය රජ්ජුයා රත්තං ගාවිං රුක්ඛෙ බන්‍ධි.
9. තස්මිං වනෙ බහවො උච්චා රුක්ඛා සන්ති.
10. පඤ්ඤවතො පුරිසස්ස බාලා ධීතා පක්කානි ඵලානි ආහරිත්‍වා අප්පකානං දාරකානං අදාසි.
11. තස්සා මහල්ලිකාය ඉත්‍ථියා නත්තා උත්තානෙ ජලෙ නහායති.
12. බලවන්තා කාලා ගොණා උච්චෙසු ගිරීසු චරිත්‍වා බහූනි පණ්ණානි ඛාදන්ති.
13. මාලිනී නාරී රස්සෙන මග්ගෙන ඛුද්දකං ගාමං ගච්ඡති.
14. බාලා කඤ්ඤා මුදුනා හත්‍ථෙන සෙතානි පදුමානි ගණ්හාති.
15. බහුන්නං[18] බාලානං පුත්තා තස්සා නදියා ගම්භීරෙ ජලෙ පතිත්‍වා මරිස්සන්ති.
16. මම භාතරානං මජ්ඣිමො උච්චෙ පීඨෙ නිසීදිත්‍වා ආමානි ඵලානි ඛාදති.

සංලක්‍ෂ්‍යය: මාලී - ආදි ඊකාරාන්ත පදයන් ස්ත්‍රීලිංගික විශේෂණ බවට පැමිණෙන විට ඉනී - ප්‍ර‍ත්‍යයක් ගෙන “මාලිනී, සාමිනී” ආදි වශයෙන් සිටිත්. මහල්ලක - ආදි පදයන් ස්ත්‍රී ලිංගික වනවිට “මහල්ලිකා, ඛුද්දිකා” ආදී වශයෙන් සිටිත්.

පාලියට නැගියයුතු:

1. සුදු වූ ද රතු වූ ද ගොන්නු තණ කමින් කුඩා කෙතෙහි සිටිත්.
2. කළු දෙන අර මහ වැවෙන් බොහෝ දිය බීවාය.
3. බොහෝ කන්‍යාවෝ රතු රෙදි හැඳ ඒ මහා නගරයෙහි විශාල වෙළඳ ශාලාවකට ගියහ.
4. අර මහළු ස්ත්‍රියගේ සියලු පුත්තු බලවත්තු හෝ ධනවත්තු නොවෙති.
5. අපේ දරුවෝ සැම විටම අමු ගෙඩි කෑමට කැමතිවෙති.
6. ඒ අඥාන ස්ත්‍රී පළල්වූ ගඟට ගොස් එහි ගැඹුරු දියෙහි වැටුණි.
7. අපි දික් මගකින් කුඩා ගමකට පැමිණ එහි මහත්වූ ශාලාවක සිටියෙමු.
8. බොහෝ ස්ත්‍රීහු උස් ගස්වලින් ඉදුණු ගෙඩි ගෙනවුත් කඩවල වෙළඳුන්ට වික්කාහ.
9. ළමයා මිටි ගසකට නැගී එහි සුදු මල් කඩා එකතු කෙළේය.
10. ශක්තිමත් මිනිහා අර කුඩා උයනෙහි උස් වූ ද මිටි වූ ද ගස් කැපුවේය.
11. කළු ගොන්නු උස් කන්දට ළංවූ කර්‍කශ පොළොවෙහි නිදත්.
12. බොහෝ මිනිස්සු විශාල වූ සමුද්‍ර‍ය තරණය කොට මේ දර්‍ශනීය දිවයිනට එත්.
13. මේ විශාල නගරයෙහි ලොකු ගෙවල් ද, පළල් වීථි ද, දික් මාර්‍ග ද, බොහෝ උයන් ද ඇත්තාහ.
14. ළදරුවාගේ මෘදු අත අර පහනේ දැල්ලෙන් දැවුණේය.
15. දාසයා අර දික් ගඟේ ඉවුරෙහි වූ කුඩා කුඹුරෙන් බොහෝ තණකොළ ගෙනාවේය.

.

54. සංඛ්‍යාවිශේෂණ හෙවත් ගණන් NUMERALS

55. මේ ශබ්දයන් අතුරෙන් එක - ති - චතු යන ශබ්ද තුන ලිඟුතුනෙහි වෙනස්ව වරනැගෙන බැවින් සර්‍වනාමවලට ඇතුළත්කොට තිබේ. එක ශබ්දය සංඛ්‍යාවෙහි වැටෙනවිට එක් දෙයක් හෝ එක් සත්‍වයකු ගැන යෙදෙන බැවින් හැම විභක්තීන්හි ඒකවචනවල පමණක් වරනැගේ. එක්තරා, අසමාන, අසහාය යන අර්‍ථයන්හි වැටෙනවිට බහුවචනයන්හි ද යෙදේ. එය තුන් ලිඟුවෙහි සර්‍වනාම ‘ය’ ශබ්දය මෙන් වරනැගිය යුතු.

ද්වි ශබ්දය පටන් අට්ඨාරස - ශබ්දය අවසන්කොට ඇති ශබ්දයෝ බහුවචනයෙහි පමණක් වෙති.

56. ද්වි - ශබ්දය ද සර්‍වනාමවලට ඇතුළත්කොට දක්වා තිබෙන නමුත් එය ලිඟු තුනෙහිම වරනැගේ.

57. ති - ශබ්දය

58. චතු - ශබ්දය

59. පඤ්ච ශබ්දය

ලිඟු තුනෙහිම සමානයි

60. ඡ - ශබ්දය පටන් අට්ඨාරස ශබ්දය අවසන්කොට ඇති ශබ්දයෝ පඤ්ච - ශබ්දය මෙන් වරනැගෙත්. පඨමා - දුතියා දෙක්හි ‘පඤ්ච - ඡ’ යනාදි වශයෙන් අකාරාන්තව සිටීම ද ඉතිරි විභක්ති වලදීත් මුල් ශබ්දය වෙනස්නොවී (පඤ්චෙභි, පඤ්චෙසු) යනාදි ආකාරයට නොපැමිණ සිටීම ද මේ සංඛ්‍යා ශබ්දයන්ට විශේෂ වූ ආකාරයකි. එබැවින් ‘පඤ්ච’ ශබ්දය පටන් ඇති ශබ්දයෝ - සර්‍ව නාමවලට ඇතුළත් නොකරන ලදහ.

61. එකූනවීසති ශබ්දය පටන් අට්ඨනවුති - ශබ්දය අවසන් කොට ඇති ශබ්දයෝ ස්ත්‍රීලිංග ඒකවචනයෙහි වෙති. ඉකාරාන්ත වූ මේ ශබ්දයෝ ‘භූමි’ ශබ්දයේ ඒකවචන මෙන් වරනැගෙත්. ‘තිංසා - චත්තාළීසා - පඤ්ඤාසා’ යි මේ ශබ්ද තුන ආකාරාන්තව ද සිටී. එවිට වනිතා ශබ්දයේ ඒකවචන මෙන් වරනැගිය යුතු.

‘එකූනසත’ - ශබ්දයේ පටන් ‘ලක්ඛ’ - ශබ්දය දක්වා නපුංසක ඒකවචනයෙහි වෙත්. “කොටි” - ශබ්දය ස්ත්‍රීලිංග ඒකවචනාන්තයි.

62. වීසති ශබ්දයෙන් මත්තෙහි වූ සංඛ්‍යා ශබ්දයෝ වෙන් වෙන් වූ කොටස් ප්‍ර‍කාශ කරන කල්හි බහුවචනයෙහි ද යෙදෙත්:-

ද්වෙ වීසතියො   =   විස්සේ කොටස් දෙකක්

තීනි සතානි       =   සීයේ කොටස් තුනක්

චත්තාරි සහස්සානි  =   දාහේ කොටස් හතරක්

යන මොහු උදාහරණ වෙති.

අභ්‍යාසය 23.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. චත්තාරො පුරිසා චතූහි ඵරසූහි චත්තාරි රුක්ඛානි ඡින්දිස්සන්ති.
2. තා තිස්සො ඉත්‍ථියො ඉමෙහි තීහි මග්ගෙහි තං අටවිං ගන්ත්‍වා තිස්සන්නං කඤ්ඤානං තීනි ඵලානි අදංසු.
3. එකිස්සං සාලායං සතං පුරිසා, පඤ්ඤාසා ඉත්‍ථියො ච නිසීදිස්සන්ති.
4. මයං ඉතො නවහි දිවසෙහි[20] පඤ්චහි කුමාරෙහි සද්ධිං කොළම්බනගරං ගමිස්සාම.
5. පඤ්ච දාසා දසන්නං අස්සානං බහුං තිණං අප්පකං උදකං ච ආහරිංසු.
6. වීසති පුරිසා දසහි ගොණෙහි චත්තාරි ඛෙත්තානි කසන්ති.
7. වාණිජො රූපියානං[21] ද්වීහි සතෙහි අට්ඨ අස්සෙ කිණිත්‍වා චතුන්නං ධනවන්තානං වික්කිණි.
8. තාසං ඡන්නං වනිතානං ඡ භාතරො මහන්තං පබ්බතං ආරුහිත්‍වා ඡ කපයො ආනෙසුං.
9. තාසං මාතා දස අම්බානි කිණිත්‍වා චතස්සන්නං ධීතරානං දදිස්සති.
10. ඉදානි ලඞ්කායං පඤ්ච චත්තාළීස - සතසහස්සං මනුස්සා වසන්ති.
11. තුම්හෙ ඉතො ද්වීහි වස්සෙහි අනුරාධපුරං ගන්ත්‍වා නව දිවසෙ තත්‍ථ වසන්තා මහන්තෙ චෙතියෙ පස්සිස්සථ.
12. දාසො එකෙන හත්‍ථෙන ද්වෙ නාළිකෙරෙ ඉතරෙන එකං පනසඵලං ච ආනෙති.

පාලියට නැගියයුතු:

1. ස්ත්‍රීහු සතර දෙනෙක් අඹගෙඩි[22] අටක් ගෙනවුත් දූවරුන් දෙදෙනකුට දුන්හ.
2. හෙට මිනිස්සු පස්දෙනෙක් වනයට ගොස් පොරෝ පසකින් ගස් 10 ක් කපන්නාහ.
3. කුමරියෝ තිදෙනෙක් වැව් තුනකට ගොස් මල් තිසක් ගෙන ආහ.
4. මේ ශාලාවෙහි මිනිස්සු 500 දෙනෙක් ද 300 ක් ස්ත්‍රීහු ද සිටිත්.
5. මේ නගරයෙහි පන්දහසක් මිනිස්සු ද දහසක් ගවයෝ ද පන්සියයක් ගෙවල් ද ඇත්තාහ.
6. කන්‍යාවන් පස්දෙනාගේ සොහොයුරෝ සත්දෙන අර වනයට ගොස් මුවන් අටදෙනෙකුන් මැරූහ.
7. අපි අවුරුදු නවයක් හා මාස අටක් කොළඹ විසුවෙමු.
8. පියතෙමේ වස්ත්‍ර‍ තුනක් මිළදී ගෙනවුත් ඔහුගේ දූන් තිදෙනාට දුන්නේය.
9. මිනිස්සු දසදෙනෙක් ගොනුන් විස්සක් ගෙන කුඹුරු පහක් සීසාත්.
10. ඇත්තු හැට දෙනෙක් නුවරින් පිටතට ආහ: එයින් තිස්දෙනෙක් වනයට ඇතුළු වූහ.
11. මා මිළදීගත් අශ්වයන් දොළසගෙන්[23] එකකු අන් මිනිසකුට වික්කෙමි.
12. දාසයා පොල්ගෙඩි දොළසක් ගෙනවුත් එයින් දහයක් එක්තරා ස්ත්‍රියකට වික්කේය.
13. වෙළෙන්දෝ තිදෙනෙක් රුපියල් තුන්සියයකින් අසුන් තිදෙනෙකුන් ගත්හ.
14. පණස් ලක්‍ෂයක් මිනිස්සු ලක්දිව ඇත්තාහ.

පහත පෙනෙන වාක්‍යයන්හි අඩුතැන් සංඛ්‍යාවන් යෙදීමෙන් පිරවියයුතු:-

1. ...................... ගාවියො ඛෙත්තෙ ආහිණ්ඩන්ති.
2. මයං ගාමං ගච්ඡන්තා අටවියං ................. මිගෙ පස්සිම්හ.
3. දස පුරිසා ................... අම්බෙ ඛාදිංසු.
4. ඉමස්මිං ගාමෙ ..................... ගෙහා සන්ති.
5. තස්මිං ගාමෙ ..................... මනුස්සා වසන්ති.
6. මයං ඉතො ................. දිවසෙහි නගරං ගමිස්සාම.
7. අම්හාකං භාතරො .................... මාසෙහි ගාමං ආගමිස්සන්ති.
8. කුමාරී .................. පදුමානි ආහරිත්‍වා .................... දාරකානං අදාසි.
9. ............... දාසා ...................... නාළිකෙරෙ කිණිංසු.
10. මාතරො ................. ඵලානි ආනෙත්‍වා ....................... ධීතරානං අදංසු.
11. භගවා ...................... වස්සානි සාවත්‍ථියං වසි.
12. ........................... පක්ඛිනො රුක්ඛස්ස සාඛාසු නිසීදිංසු.
13. මය්හං ...................... භාතරො සන්ති.
14. මයං මග්ගෙ ගච්ඡන්තා ................. අස්සෙ ච ..................... රථෙ ච ......................... ඉත්‍ථියො ච ..................... ගොණෙ ච පස්සිම්හ.
15. තස්සා ඉත්‍ථියා ....................... පුත්තා ..................... ධීතරො .................... භාතරො ච සන්ති.

63. ක්‍ර‍මසංඛ්‍යා

මේ ආදීහු තද්ධිතපද වෙති; තුන්ලිඟුවෙහි ම යෙදත්. පුල්ලිංග - නපුංසකලිංගයන්හි අකාරාන්තව ද ඉත්‍ථිලිංගයෙහි ‘පඨමා දුතියා’ ආදි වශයෙන් ඇතැම් පදයෝ ආකාරාන්තව ද ‘චතුත්‍ථි පඤ්චමී’ යනාදි වශයෙන් ඇතැම් පදයෝ ඊකාරාන්තව ද සිටිත්. ම යන්න අන්තයෙහි ඇති ශබ්දයෝ ඉත්‍ථිලිංගයේදී සත්තමා, සත්තමී යනාදී වශයෙන් දෙයාකාරයෙන් ම සිටිත්.

64. ක්‍රියාවිශේෂණ ADVERBS

‘දාරකො සුඛං සයති’ (=ළමයා සැපසේ නිදයි.) කී කල්හි ‘සුඛං’ යන පදයෙන් නිදීමේ විශේෂයක් ප්‍ර‍කාශ කරනු ලැබේ. එබැවින් ‘සුඛං’ යන්න ක්‍රියාවිශේෂණයකි.

ක්‍රියාවිශේෂණ සියල්ල නපුංසකලිංගයෙහි දුතියා ඒක වචනයෙහි වේයයි පාලිව්‍යාකරණයන්හි දක්වා තිබේ. ඇතැම් නිපාතපද ද ක්‍රියාවිශේෂණ වශයෙන් යෙදෙන බව පෙනේ. ඛිප්පං (=වහා) සනිකං (=හෙමින්) යන මේවා නපුංසක ඒකවචන මෙන් පෙනෙතත් නිපාතපද වෙති.

‘සහසා’ (=වහා), ‘පච්ඡතො’ (=පස්සෙන්), ‘පුරතො’ (=ඉදිරියෙන්), ‘පච්ඡා’ (=පසුව), ‘විසුං’ (=වෙන්ව) යන මේ නිපාතයන් ද ක්‍රියාවන් සමග යෙදෙන බැවින් යට කී ඒකවචන ලක්‍ෂණය නැතත් ක්‍රියාවිශේෂණයයි කියයුතුය.

අභ්‍යාසය 24.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. ගච්ඡන්තෙසු දසසු පුරිසෙසු සත්තමො වාණිජො හොති.
2. තස්ස සත්තමා ධීතා අට්ඨමාය එකං වත්‍ථං අදාසි.
3. චතස්සන්නං යුවතීනං තතියාය භාතා පඤ්ච අස්සෙ ආනෙසි.
4. මය්හං පිතා සත්තතිමෙ වස්සෙ පඤ්චමෙ මාසෙ කාලමකාසි.
5. මයං ඉතො ඡට්ඨෙ වස්සෙ චතූහි පුරිසෙහි සද්ධිං දුතියං නගරං ගමිස්සාම.
6. අට්ඨමො එඩ්වඩ්නාමො භූපති තස්ස පඨමස්ස භාතුනො රජ්ජං දත්‍වා සීහාසනා අපගච්ඡි.
7. ඡට්ඨො පරක්කමබාහු භූපති පුබ්බෙ ලඞ්කායං ජයවද්ධනපුරෙ රජ්ජං කරි.
8. ඉමිස්සා පාඨසාලාය අසීතියා සිස්සෙසු පඤ්චවීසතිමො හීයො ගම්භීරෙ උදකෙ පති.
9. අම්හාකං පිතරො ඉතො පඤ්චමෙ වස්සෙ බහූහි මනුස්සෙහි සද්ධිං අනුරාධපුරං ගමිස්සන්ති.
10. ද්වීසු පාඨසාලාසු පඨමාය තිසතං සිස්සා උග්ගණ්හන්ති.
11. ද්වින්නං ධනවන්තානං දුතියො තිංසතියා යාචකානං දානං අදාසි.
12. නහායන්තීසු පඤ්චසු නාරීසු තතියාය භත්තා ධනවා හොති.
13. භත්තං පචන්තීනං තිස්සන්නං ඉත්ථීනං දුතියා නහායිතුං ගමිස්සති.
14. භගවා පඨමං වස්සං බාරාණසියං ඉසිපතනාරාමෙ විහරි.
15. තදා සො පඤ්චන්නං භික්ඛූනං බහුන්නං මනුස්සානං දෙවානං ච පඨමං ධම්මං දෙසෙසි.

පාලියට නැගියයුතු:

1. වෙළෙඳුන් දසදෙන අතුරෙන්[24] පස්වැනියා මැණික මිළ දී ගත්තේය.
2. සිවුවෙනි ධනවතා මෙයින් තෙවෙනි දිනයේ සියයක් යාචකයන්ට දන් දෙන්නේය.
3. පාඨශාලා තුනෙන් පළමු වැන්නෙහි අටසියයක් ශිෂ්‍යයෝ ඇත්තාහ.
4. මාගේ සිවුවැනි සොහොයුරා කොළඹ පස්වැනි වීථියෙහි සවැනි ගෙයි වාසය කරයි.
5. අපි දෙවැනි වර්‍ෂයේ තෙවැනි මාසයේ සත්වැනිදා නුවර යන්නෙමු.
6. ඔහුගේ දසවැනි පුත්‍ර‍යා සවැනි මාසයේ විසිපස් වැනිදා මෙහි එන්නේය.
7. ස්ත්‍රීන් සත්දෙන අතුරෙන් සවෙනි ස්ත්‍රිය රතු වස්ත්‍ර‍යක් ද පස්වෙනි ස්ත්‍රිය නිල් වස්ත්‍ර‍යක් ද හඳියි.
8. සත්වැනි ඇඩ්වඩ් රජුගේ පුත්‍ර‍ වූ පස්වැනි ජෝජ් රජ මින් අවුරුදු තුනකට පෙර[25] කාලක්‍රියා කෙළේය.
9. ඉන්පසු ඔහුගේ පළමුවැනි පුත්‍ර‍යා අටවැනි ඇඩ්වඩ් නම් රජ විය.
10. මම මේ අසුන් අටදෙනාගෙන් දෙවෙනියා රුපියල් දෙසියයකින් ගන්නෙමි.
11. මේ පාඨශාලාවෙහි අසූවක් ශිෂ්‍යයන් අතුරෙන් විසිවැනියා ඊයේ මළේය.
12. මාගේ සවැනි සොහොයුරා සිවුවැනියා සමග දසවැනිදා මෙහි එන්නේය.
13. ඔහුගේ තෙවෙනි සොහොයුරාගේ දෙවෙනි දුව මේ පාඨශාලාවෙහි උගනී.
14. රාජදේවියගේ පළමුවැනි සොහොයුරිය මෙයින් තුන්මසකින් අනුරාධපුරය බලන්ට යන්නීය.
15. දුටුගැමුණු රජ[26] සූවිසි හවුරුද්දක් අනුරාධපුරයෙහි රාජ්‍යය කෙළේය.

අභ්‍යාසය 25.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. ඉමෙසං දසන්නං ධනවන්තානං පඤ්චමො සුඛං ජීවති.
2. අයං දීපි සනිකං ආගන්ත්‍වා සහසා ගාවියා උපරි පති.
3. අට්ඨන්නං කඤ්ඤානං ඡට්ඨා ගාවිං දළ්හං බන්‍ධිත්‍වා වාපිං නෙසි.
4. ඉමෙ පඤ්ච දාරකා අභිණ්හං මග්ගෙ ධාවන්තා කීළන්ති.
5. ඉමෙසු නවසු සිස්සෙසු පඤ්චමො සාධුකං උග්ගණ්හාති.
6. භික්ඛූ භගවතො සන්තිකං ආගන්ත්‍වා වන්දිත්‍වා එකමන්තං නිසීදිංසු.
7. සො සෙට්ඨි ධනං පඤ්චධා[27] විභජිත්‍වා පඤ්චන්නං ධීතරානං අදාසි.
8. තස්ස ඡට්ඨාය ධීතුයා පුත්තො ද්වික්ඛත්තුං ඉමං නගරං ආගච්ඡි.
9. පඨමං තෙ අස්සා රථං සමං ආකඩ්ඪිංසු, දුතියං සීඝං ධාවිංසු.
10. මම අට්ඨන්නං භාතරානං චතුත්‍ථො දුක්ඛං වසති.
11. කථං තෙ චත්තාරො වාණිජා තත්‍ථ වසන්තා භණ්ඩානි වික්කිණන්ති?
12. සො ධීතරං එවං වත්‍වා සහසා අඤ්ඤං ඨානං ගච්ඡි.

පාලියට නැගියයුතු:

1. ඒ ළමයි සදෙන නිතර මෙතැන්හි ක්‍රීඩා කරත්.
2. මේ ගොවියන් සත්දෙන අතුරෙන් සතරවැන්නා සැපසේ ජීවත් වෙයි.
3. රජතෙමේ දෙවරක් නුවරින් පිටත අවුත් මේ වැවෙහි නෑවේය.
4. අශ්වයෝ සමලෙස රථ අදිමින් වහා දුවති.
5. මේ භික්ෂූන් සත්නම අතුරෙන් තෙවැන්නා මනාසේ සිල් නොරකියි.
6. ඒ වෙළෙන්දෝ දොළොස්දෙන බුදුන් වෙතට ගොස් ධර්‍මය ඇසීමට එක් පසෙක හිඳගත්හ.
7. සොරෙක් හදිසියෙන් අවුත් මාගේ කුඩය ගෙන දිව්වේය.
8. මාගේ මිත්‍ර‍යාගේ පුත්‍ර‍යන් පස්දෙන අතුරෙන් තෙවැනියා දුකසේ ඉගෙන ගනියි.
9. ඔවුහු හෙමින් ගංඉවුරට ගොස් එහි ඇවිද වෙන්ව හැරී ආහ.[28]
10. ඔහුගේ සවැනි සොහොයුරාගේ දෙවැනි දුව වහා ඉගෙනගනී.
11. ගොවිතෙම ගොනෙකු දැඩිලෙස බැඳ කුඹුරට ගෙනගොස් එය සීසෑවේය.
12. රජතෙම රාජ්‍යය සතර කොටසකට[29] බෙදා පුතුන් සිවුදෙනාට දුන්නේය.

65. කාරක විස්තරය

“පුරිසො රුක්ඛං ඡින්‍දති” (=මිනිසා ගස කපයි) කීකල්හි ‘පුරිසො’ යන්න සිඳීමේ ක්‍රියාව කරන්නා බැවින් කර්‍තෘ (=කත්තු) නම් වේ. ‘රුක්ඛං’ යන්න සිඳීම ලබන බැවින් කර්‍ම (කම්ම) නම් වේ. ‘ඡින්‍දති’ යනු පුරුෂයාගේ ක්‍රියාවයි .

මේ කර්‍තෘ කර්‍මාදීන්ට ‘කාරක’ යන නමක් ඇත්තේයි. ඒ වචනයේ අර්‍ථය නම්:- ‘ක්‍රියාව සම්පාදනය කරන්නා’ යනුයි. ඒ අර්‍ථයෙන් ප්‍ර‍ධාන වශයෙන් ගැනෙන්නේ කර්‍තෘ හෙවත්
(1) කර්‍තෘ කාරකයයි.

අප්‍ර‍ධාන වශයෙන්
(2) කර්‍මකාරක
(3) කරණකාරක
(4) සම්ප්‍ර‍දානකාරක
(5) අපාදානකාරක
(6) ආධාරකාරක යන පද පස ද ගනු ලැබේ.

මෙහි (1) ක්‍රියාව කරන්නා කර්‍තෘකාරකයෙහි වැටේ. පඨමා විභක්තිය ද තතියා විභක්තිය ද මේ සඳහා යෙදිය හැකියි. කර්‍තෘ පඨමාවෙන් සිටි කල ‘උක්තකර්‍තෘ’ යයි කියනු ලැබේ. තතියාවෙන් සිටිවිට ‘අනුක්තකර්‍තෘ’ යයි කියනු ලැබේ.

(2) කරනු ලබන දෙය කර්‍මකාරකයෙහි වැටේ. දුතියා විභක්තිය ද පඨමා විභක්තිය ද මේ සඳහා යෙදිය හැකියි. කර්‍මය දුතියාවෙන් සිටි කල අනුක්තය යි ද පඨමාවෙන් සිටි කල උක්ත ය යි ද කියනු ලැබේ.

(3) යම් දෙයක් කරණකොටගෙන, යමක උපකාරයෙන් ක්‍රියාව කරනු ලැබේ ද, ඒ දේ කරණකාරකයෙහි වැටේ. (ඵරසුනා ඡින්‍දති) = ‘පොරවෙන් කපයි’ යන තැන ක්‍රියාව සම්පූර්‍ණ කිරීමට පොරොව උපකාර වේ. මේ සඳහා කරණ විභක්තිය යෙදිය යුතුයි.

(4) යමෙකුට දෙනු ලැබේ ද, කැමතිවනු ලැබේ ද, ඒ දෙනු ලබන්නා හෝ කැමතිවනු ලබන්නා සම්ප්‍ර‍දානකාරකයෙහි වැටේ. (භික්ඛූනං චීවරානි දෙන්ති = භික්‍ෂූන්ට සිවුරු දෙත්, යන තැන දීම ලබන්නේ භික්ෂූහුයි. එබැවින් ‘භික්ඛූනං’ යන්න සම්ප්‍ර‍දාන කාරකයෙහි වේ.) මේ සඳහා චතුත්‍ථි විභක්තිය යෙදියයුතු.

(5) යමක් කෙරෙන් වෙන් වේද, භයවේ ද ඒ දේ හෝ පුද්ගලයා අපාදාන කාරකයෙහි වැටේ. ‘ඵලං රුක්ඛම්හා පතති’ යන තැන වෙන්වීමයි. ‘දාරකා සීහම්හා භායන්ති’ යන තැන භයවීමයි. මේ සඳහා පඤ්චමී විභක්තිය යෙදියයුතු.

(6) යම් දෙයක් ක්‍රියාවගේ පිහිටා සිටීමට ආධාරවේ ද ඒ දෙය ආධාරකාරකයෙහි වැටේ. (‘මනුස්සො භූමියං තිට්ඨති’) යන තැන ‘භූමියං’ යන්න මනුෂ්‍යයාගේ සිටීමට ආධාර වේ. මේ සඳහා සත්තමී විභක්තිය යෙදියයුතු.

‘පුරිසො ගාමා නික්ඛමිත්‍වා අටවියං ඨත්‍වා හත්‍ථෙසු ඵරසුං ආදාය රුක්ඛං ඡින්‍දති’ (=පුරුෂයා ගමින් නික්ම වනයෙහි සිට අත්වලින් පොරව ගෙන ගස කපයි) යන වාක්‍යයෙහි:

“සො භික්ඛූ ගෙහෙ නිසීදාපෙත්‍වා තෙසං චීවරානි දත්‍වා ගෙහා නික්ඛමිත්‍වා රථෙන නගරං අගමාසි” (=හෙතෙම භික්ෂූන් ගෙහි හිඳුවා උන්වහන්සේලාට සිවුරු දී ගෙයින් පිටත්ව රථයෙන් නුවරට ගියේය) යන වාක්‍යයෙහි:

ඉතිරිපද පූර්‍වක්‍රියා ද අවසාන ක්‍රියාව ද වෙති.

අභ්‍යාසය 26.

මේ වාක්‍යයන්හි කර්‍තෘ කර්‍ම - ක්‍රියා දැක්විය යුතු:

1. මය්හං භාතා වාපිං ගච්ඡන්තො එකස්ස රුක්ඛස්ස මූලෙ නිසීදි.
2. සීහො ධාවිත්‍වා මිගං මාරෙසි.
3. මාතා දාරකානං භත්තං අදාසි.
4. අයං පුරිසො එකං වත්‍ථං යාචති.
5. පිතා පාතො ගෙහා නික්ඛමිත්‍වා වනං අගමාසි.
6. සුවෙ මයං නගරං ගන්ත්‍වා භණ්ඩානි කිණිස්සාම.
7. වාණිජා භණ්ඩානි වික්කිණන්තා ගාමෙ ආහිණ්ඩන්ති.
8. යුවති මාලං පිලන්ධිත්‍වා හසන්තී භුඤ්ජති.
9. තෙ ගොණෙ ආනෙත්‍වා නදියා නහාපෙන්ති.
10. පක්ඛිනො රුක්ඛානං සාඛාසු නිසීදිත්‍වා රවන්ති.
11. හත්‍ථිනො තරූනං සාඛා භඤ්ජිත්‍වා ඛාදිංසු.
12. කුමාරී පුප්ඵානි ඔචිනිතුං රුක්ඛං ආරුහි.
13. දාරකා මග්ගෙ ධාවන්තා කීළිංසු.
14. තදා එකො පුරිසො ආගන්ත්‍වා තෙ පහරි.
15. දාරකා රොදන්තා ගන්ත්‍වා තෙසං පිතූනං කථෙසුං.

පහත පෙනෙන වාක්‍ය කර්‍තෘපද යොදා පිරවිය යුතු:-

1. ............................... රුක්ඛං ආරුහිත්‍වා ඵලානි ඔචිනාති.
2. මග්ගෙ ගච්ඡන්තා ......................... ධාවන්තෙ දාරකෙ ඔලොකෙසුං.
3. .......................... හත්‍ථී මාරෙත්‍වා ඛාදන්ති.
4. ....................... තස්සා මාතුයා සන්තිකෙ රොදන්තී අට්ඨාසි.
5. ....................... ආපණෙසු නිසීදිත්‍වා භණ්ඩානි වික්කිණිස්සන්ති.
6. ....................... ආපණම්හා වත්‍ථානි කිණිත්‍වා ආනෙථ.
7. ....................... නහායිත්‍වා ආගන්ත්‍වා භත්තං භුඤ්ජිස්සාමි.
8. ....................... සුවෙ දිවා දාරූනි ආහරිතුං අටවිං ගමිස්සාමි.
9. ....................... ගෙහං ගන්ත්‍වා භත්තං පචාහි.
10. අම්හාකං .................... තත්‍ථ කම්මං කරොන්තා වසන්ති.
11. ......................... පුප්ඵානි ඔචිනිත්‍වා විහාරං ගමිස්සන්ති.
12. තුය්හං ...................... දාරකං හත්‍ථෙන ආදාය හසන්තී අට්ඨාසි.

ක්‍රියා - කාරකපද සම්බන්ධය

66. යම්කිසි වාක්‍යයක කර්‍තෘ ඒකවචනයෙන් සිටී නම් ක්‍රියාව ද ඒකවචනයෙන් සිටියයුතු: කර්‍තෘපදය බහුවචනයෙන් සිටී නම් ක්‍රියාව ද බහුවචන වියයුතු: ඒ දෙතැන්හි කර්‍මය ඒකවචනයෙන් හෝ බහුවචනයෙන් සිටීමට බාධාවෙක් නැත.

67. කර්‍තෘ හා සම්බන්ධ වූ වි ශේෂණ පදයක් වේ නම් එය කර්‍තෘපදය හා ලිඞ්ගයෙන් ද විභක්තියෙන් ද වචනයෙන් ද සමාන විය යුතුය. කර්‍මයට අයිති විශේෂණයක් වේ නම් එය කර්‍මපදයේ ලිඞ්ග විභක්ති වචනවලින් යුක්ත වියයුතු. ක්‍රියා විශේෂණය බොහෝසේ නපුංසකලිඟු ඒකවචනයෙන් සිටී. එය නිපාතයක් ද විය හැක. (51, 52, 54 යන අංකයන් ද බැලියයුතු.)

උදාහරණ:

1. “පුරිසො රුක්ඛං ඡින්‍දති” යන තැන කර්‍තෘපදයත් ක්‍රියා පදයත් ඒකවචනයෙන් සිටිත්. කර්‍තෘපදය “පුරිසා” වී නම් ක්‍රියාව ද “ඡින්‍දන්ති” යි බහුවචනයෙන් සිටිය යුතුය. නමුත් “පුරිසො රුක්ඛෙ ඡින්‍දති” යි හෝ “පුරිසා රුක්ඛං ඡින්‍දන්ති” යි හෝ කර්‍මය කැමති සංඛ්‍යාවකින් ^[1] යෙදිය හැකිය.

2. බලවා පුරිසො මහන්තං රුක්ඛං ඵරසුනා සනිකං ඡින්‍දති යන තැන “බලවා” යන්න පුරුෂයාගේ විශේෂණයක් බැවින් පුල්ලිංගයෙන් ද ඒකවචනයෙන් හා ප්‍ර‍ථමා විභක්තියෙන් ද සිටී; “මහන්තං” යන්න වෘක්‍ෂයාගේ විශේෂණයක් බැවින් කර්‍මයට අයත් ලිංග විභක්ති සංඛ්‍යාවන් ගනී. “සනිකං” යන්න ක්‍රියාව කරන ආකාරය දක්වන බැවින් ක්‍රියාවිශේෂණයයි. “එරසුනා” (=පොරොවෙන්) යන්න ක්‍රියානිෂ්පාදනයට උපකාර වූ දෙයක් දක්වයි; එය ක්‍රියාවිස්තාරයෙහි ඇතුළත් කළයුතුය.

(22 වැනි අභ්‍යාසය බැලීමෙන් විශේෂණපදයන් කර්‍තෘ - කර්‍මයන්ගේ ලිංග - විභක්ති - සංඛ්‍යා ගෙන තිබෙන ආකාරය පැහැදිලි වේ.)

68. එක් කර්‍තෘපදයකට හෝ කර්‍මපදයකට විශේෂණපද එකකට වැඩියෙන් යොදත හැකිය. එක් ක්‍රියාවකට සම්බන්ධවන විස්තාර පද ද බොහෝ විය හැකිය.

“ධනවා බලවා පඤ්ඤවා පුරිසො මහන්තං දස්සනීයං ගෙහං කිණාති” යන වාක්‍යයෙහි ‘පුරිසො’ යන්නට විශේෂණ පද තුනක් ද ‘ගෙහං’ යන කර්‍මපදයට විශේෂණ දෙකක් ද වෙති.

අභ්‍යාසය 27.

පහත පෙනෙන වාක්‍යයන්හි කර්‍තෘ කර්‍මාදීන්ට විශේෂණ පද එක බැගින් හෝ ඊට වැඩි ගණනක් හෝ යෙදිය යුතු:-

1. පුරිසො රුක්ඛං ඡින්‍දති.
2. ගොණා තිණං ඛාදන්ති.
3. භූපති නගරං මාපෙති (=මවයි, සාදවයි.)
4. පක්ඛිනො රුක්ඛෙ නිසීදන්ති.
5. පිතා වනං ගමිස්සති.
6. කස්සකා ඛෙත්තං කසිංසු.
7. භික්ඛවො ධම්මං දෙසෙසුං.
8. මයං අනුරාධපුරං ගමිස්සාම.
9. වනිතායො පදුමානි ආහරන්ති.
10. භාතුනො පුත්තො උග්ගණ්හාති.
11. ධීතරො නදියං නහායන්ති.
12. භාතා උය්‍යානං ගච්ඡති.
13. සීහා වනෙ මිගෙ මාරෙන්ති.
14. කඤ්ඤායො චෙතියං වන්‍දන්ති.

සෙත - රත්තාදි ගුණනාම ද එක-ද්වි ආදි සංඛ්‍යානාම සර්‍ව නාම ද ක්‍ර‍ම සංඛ්‍යා ශබ්ද ද මිශ්‍ර‍ක්‍රියාපද ද ඡට්ඨි විභක්තියෙන් යුත් පද ද විශේෂණ වශයෙන් යෙදිය හැකි බව සැලකියයුතු:

“ගමෙන් පිටත කුඹුරෙහි ගොනා සිටියේය.”

යන වාක්‍යයෙහි මුල්පද තුන ම ක්‍රියාපද විස්තාරයට ඇතුළත් වෙති. (ක්‍රියාවිශේෂණ ක්‍රියාවිස්තාර දෙකේ මඳ වෙනසක් තිබේ. එය පසුව විස්තර වෙනවා ඇත.) එබැවින් වාක්‍යයක් විශාල කිරීමේදී කරණ - අවධි - ආධාර විභක්තිවලින් යුත් වචන ද යොදන්නට පුරුදු කළයුතු.

කර්‍මකාරක ක්‍රියා PASSIVE VOICE

69.  කර්‍තෘකාරකයෙහි කර්‍තෘ උක්ත වෙයි. එහි කර්‍තෘ ප්‍ර‍ථමා විභක්තියෙන් සිටී. කර්‍මය කර්‍ම විභක්තියෙන් හෙවත් දුතියාවෙන් සිටියි.

මීට ඉහතින් දක්වන ලද සියලු වාක්‍යයෝ කර්‍තෘ කාරකයෙහි ම වූ හ.

කර්‍මකාරකයෙහි කර්‍මය උක්ත වෙයි. එබැවින් එහි කර්‍මය ප්‍ර‍ථමා විභක්තියෙන් සිටී. කර්‍තෘ තෙම කර්‍තෘ විභක්තියෙන් හෙවත් තතියාවෙන් සිටී.

“දාසො ඔදනං පචති” යන කර්‍තෘකාරක වාක්‍යය කර්‍ම කාරකයට පෙරළුෑ විට දාසෙන ඔදනො පච්චති (=දාසයා විසින් බතතෙම පිසනු ලැබේ) යි සිටී. එහි ‘දාසෙන’ යන්න අනුක්ත කර්‍තෘ යි. ‘ඔදනො’ උක්තකර්‍මයයි. එය පඨමාවෙන් සිටී. ‘පච්චති’ යන්න කර්‍මකාරකයෙහි පඨම පුරිස - ඒකවචනයයි. කර්‍මකාරකයෙහි කර්‍මය ප්‍ර‍ධාන බැවින් කර්‍මපදයට අයත් සංඛ්‍යාව හෙවත් ඒක වචනය හෝ බහුවචනය ක්‍රියාවට ද ලැබේ. “දාසෙහි ඔදනො පච්චති” යි කර්‍තෘපදය බහුවචනයෙන් සිටියත් මෙහිදී ක්‍රියාව එය නො සලකා කර්‍මපදය බලාගෙන ඒකවචනයෙන් සිටී.

70.  වර්‍තමාන කාලයෙහි පච - ධාතුවගේ රූප මෙසේයි:

අර්‍ථ:-

සංලක්‍ෂ්‍යය:

මෙහි ‘සො ඔදනො’ යනාදීහු කර්‍මපද වෙති. මේ ක්‍රියාපද සයට ම ‘දාසයා විසින්’ කියා හෝ ‘දාසයන් විසින්’ කියා හෝ ‘උඹ විසින්’ කියා හෝ ‘මා විසින්’ ‘අප විසින්’ ‘තොප විසින්’ කියා හෝ ‘අරක්කැමියන් විසින්’ කියා හෝ තතියාවෙහිවූ අන්කිසි වචනයක් හෝ කර්‍තෘ වශයෙන් යෙදිය හැක. කර්‍තෘ ඒකවචනයෙන් සිටියත් බහුවචනයෙන් සිටියත් පඨම පුරිසාදි කොයි පුරුෂයෙන් සිටියත් මෙහිදී ක්‍රියාව ඒ ගැන නොසලකා කර්‍මයාගේ ඒක-බහුවචනය ද පුරුෂය ද ගනී.

71. කර්‍මකාරක ක්‍රියා සම්පාදනය කරනු ලබන්නේ ධාතුවටත් විභක්ති ප්‍ර‍ත්‍යයටත් අතරෙහි ය - ප්‍ර‍ත්‍යයක් යෙදීමෙනි. ඒ ය - ප්‍ර‍ත්‍යය යෙදෙනවිට බොහෝසේ ඊට මුලින් ඊ - කාරයක් ද යෙදේ.

මේ ය - ප්‍ර‍ත්‍යය නොයෙක්විට ධාත්‍වන්තයෙහි තිබෙන ව්‍යඤ්ජනය හා සමාන රූපයට පැමිණේ. ‘පච + ය + ති’ යි තිබුණු තැන ධාත්‍වන්ත අකාරය ලොප්වී ‘පච්‍යති’ යි සිටිවිට යකාරයට චකාරවීමෙන් පච්චති යි සෑදේ. එසේ පූර්‍වරූපයට නො පැමිණ පචීයති ආදී වශයෙන් ද පද සෑදෙති.

72. ය - ප්‍ර‍ත්‍යය විකාරයට නො පැමිණ සෑදෙන කර්‍මකාරක පදයන්ට උදාහරණ මෙසේයි:-

ප පූර්‍ව හර ධාතුව

අර්‍ථ:-

මේ ආදීහු පහරීයති යන්න මෙන් වරනැගෙත්.

අභ්‍යාසය 28.

සිංහලට නැගියයුතු:-

1. කඤ්ඤාය ඔදනො පචීයති.
2. ගොණා දාසෙහි පහරීයන්ති.
3. ත්‍වං බලිනා පුරිසෙන ආකඩ්ඪීයසි.
4. මයං අම්හාකං අරීහි මාරීයාම.
5. තෙ මිගා තාය දාසියා බන්ධීයන්ති.
6. ඉමිනා වඩ්ඪකිනා[30] ඉමස්මිං ගාමෙ බහූනි ගෙහානි කරීයන්ති.
7. තුම්හෙ තස්මිං ගාමෙ මනුස්සෙහි බන්ධීයථ.
8. අම්හාකං භණ්ඩානි තෙසං දාසෙහි ගාමං හරීයන්ති.
9. අට්ඨහි වාණිජෙහි චත්තාරො අස්සා නගරං ආහරීයන්ති.
10. මයං අම්හාකං ධීතරෙහි නත්තාරෙහි ච වන්දීයාම.
11. තං මහන්තං ඛෙත්තං පඤ්චහි කස්සකෙහි කසීයති.
12. වනිතාය බහූනි වත්‍ථානි තස්සං පොක්ඛරණියං ධොවීයන්ති.
13. සෙට්ඨිනා බහුන්නං යාචකානං දානං දීයති.
14. තස්මිං ආරාමෙ වසන්තෙහි භික්ඛූහි සීලං රක්ඛීයති.
15. ඡහි භික්ඛූහි පඤ්ච සතානං මනුස්සානං ධම්මො දෙසීයති.
16. පඤ්ඤාසාය මනුස්සෙහි තම්හා ආපණා බහූනි භණ්ඩානි කිණීයන්ති.
17. දසහි වනිතාහි අම්බානං ද්විසතං වික්කිණීයති.
18. දාසියා පක්කො ඔදනො ගහපතිනා භුඤ්ජීයති.

පාලියට නැගියයුතු:-

1. මව විසින් පුත්‍රතෙම අත්වලින් ගනු ලැබේ.
2. බුදුරදුන් විසින් දෙවියන්ට ද මිනිසුන්ට ද ධර්‍මය දෙසන ලදි.
3. දාසයන් විසින් දික් ලණුවලින් දෙන්නු බඳින ලදහ.
4. මේ ගෙය වඩුවන් අටදෙනෙකුන් විසින් සාදන ලදී.
5. ඒ වනයේ දිවියන් දෙදෙනකුන් විසින් දෙන්නු නවදෙනෙක් මරන ලදහ.
6. බලවත් මිනිසුන් විසින් තෝ කුඹුරට අදිනු ලැබෙහි.
7. ධනවතුන් දෙදෙන විසින් කලු අශ්වයෝ දෙදෙනෙක් මිළට ගන්නා ලදහ.
8. තෙපි මිනිසුන් සිවු දෙනෙකුන් විසින් පහරදෙනු ලැබෙව්.
9. ඒ වෙළඳුන් දෙදෙන විසින් මේ ගම්හිදී බඩු විකුණන ලදහ.
10. ළමයා ඔහුගේ මව විසින් වෙදකු වෙත ගෙනයන ලදී.
11. මේ විහාරයෙහි භික්‍ෂූන් විසින් මේ ගමේ මිනිසුන්ට ධර්‍මය දෙසන ලදී.
12. දාසිය විසින් පිසන ලද බත ඇගේ පුතුන් හා සොහොයුරන් විසින් අනුභවකරන ලදී.
13. ඒ ස්ත්‍රීන් විසින් මේ වැවෙහි බොහෝ රතු රෙදි සෝදනු ලැබෙත්.
14. උස් ස්ත්‍රීන් සදෙනෙකු විසින් අඹගෙඩි තුන්සියයක් විකුණන ලදි.
15. මේ කුඹුරෙහි සියලු තණකොළ ගොනුන් අටදෙනෙකුන් හා දෙනුන් සිවුදෙනෙකුන් විසින් කනලදී.
16. බුදුරද මේ දිවයිනේ බොහෝ දෙනෙකුන් විසින් වඳිනු ලැබේ.
17. ගොවියන් දොළොස් දෙනෙකුන් හා ගවයන් අටදෙනෙකුන් විසින් කුඹුරු දෙකක් සීසානු ලැබේ.
18. මග යන මිනිසාගේ පුත්‍ර‍යා බලවත් මිනිසුන් විසින් පහර දෙනු ලැබීය.

73. කර්‍මකාරකයෙහි සිද්ධ වූ කිතක (නාම) පද

කර්ම කාරකයෙහි ක්‍රියා පමණක් නොව නාම පද ද සිද්ධ වෙති. ඒවා කිතක පදයන්හි ඇතුළත් වෙති. ඒවා සිද්ධ වන ආකාරය දෙවෙනි පොතෙහි දැක්වේ. මෙහි උදාහරණ ස්වල්පයක් දක්වනු ලැබේ.

මේ දැක්වූ සියලු පද අතීතාර්‍ථයෙහි වෙති. වර්‍තමානාර්‍ථයෙහි කර්‍ම කාරකයෙහි සිද්ධපද නම්:-

ආදිය කර්මකාරකයෙහි සිදු වූ කාලත්‍ර‍යම ප්‍ර‍කාශ කරන කිතක පදයෝයි.

අභ්‍යාසය 29.

සිංහලට නැගියයුතු:-

1. කඤ්ඤාය පචිතං භත්තං සුනඛෙන භුත්තං හොති.
2. පුරිසෙන ඡින්දියමානො රුක්ඛො ගෙහස්ස උපරි පතිස්සති.
3. වනිතාය භුඤ්ජියමානො ආහාරො යාචකස්ස’පි දාතබ්බො.
4. පුත්තෙහි ධීතරෙහි ච මාතරො පිතරො ච වන්දිතා පූජිතා ච හොන්ති.
5. සබ්බෙහි බුද්ධො වන්දිතබ්බො පූජෙතබ්බො ච හොති.
6. චොරෙහි හටා අස්සා සාමිකෙහි පුන ආහටා හොන්ති.
7. සාරථිනා පහරියමානො අස්සො සීඝං ධාවති.
8. තුම්හෙහි දානානි දාතබ්බානි, සීලානි රක්ඛිතබ්බානි, පුඤ්ඤානි කාතබ්බානි (හොන්ති)
9. මයා දීයමානං භුඤ්ජිතුං බහූ යාචකා ආගතා.
10. වනිතා ධොවිතබ්බානි වත්‍ථානි ආදාය නදිං ගතා (හොති)
11. යුවතියො මාතුයා වුත්තං කථං සුත්‍වා කඤ්ඤාය නීයමානානි පුප්ඵානි න ගණ්හිංසු.
12. අම්හෙහි දින්නානි වත්‍ථානි භික්ඛූහි නීතානි හොන්ති.
13. හීයො අහිනා දට්ඨො බාලො වෙජ්ජස්ස සන්තිකං නීතො හොති.
14. භික්ඛූහි ධම්මො දෙසෙතබ්බො මනුස්සෙහි සුණිතබ්බො ච හොති.

පාලියට නැගියයුතු:-

1. ළමයා විසින් කනලද ගෙඩිය අනිකකුට නො දිය යුතුය.
2. ගොවියන් සිවුදෙනෙකුන් විසින් ඔවුන්ගේ ගොනුන් සමග කෙත සීසෑයුතුය.
3. සතුරකු විසින් පහරදෙනු ලැබූ මිනිසා කළයුතු දෙයක් නො දැන කුඹුර සරස දිව්වේය.
4. ධනවත් වෙළඳා විසින් දෙනු ලබන දානය ලබාගැනීමට බොහෝ යාචකයෝ ආහ.
5. තොපගේ මවුපියවරු[31] තොප විසින් වැන්ද යුත්තෝ ද පිදිය යුත්තෝ ද වෙති.
6. ගුරුවරයා කී දෙය ඇසූ ශිෂ්‍යයෝ කියයුත්තක් නොදැක්කාහ.
7. වෙළඳුන් විසින් ගෙනයනලද අශ්වයෝ ඊයේ විකුණන ලදහ.
8. දාසයා විසින් ගසනු ලැබූ ගොනා වහා කුඹුරට දිව්වේය.
9. අප විසින් සිල් රැක්ක යුතුය, දන් දිය යුතුය, ධර්‍මය ඇසිය යුතුය.
10. අපේ මිතුරන් විසින් බොහෝ සුදු වස්ත්‍ර‍ සේදිය යුතු වෙති.
11. උයනෙහි කැපියයුතු වූ බොහෝ ගස් ඒ මිනිසුන් විසින් කපනු ලැබෙත්.
12. ඔවුන් විසින් කපනලද ගස් ඇතුන් විසින් අදිනු ලැබෙත්.
13. අප විසින් පිසනලද බත කුඹුරෙහි සිටින්නන්ට ගෙන යායුතුය.
14. ගමට ගිය වෙළඳුන්ට අනුභව කළ යුතු ආහාරයක් නො ලැබිණි.

සංලක්‍ෂ්‍යය:

‘බුද්ධෙන ධම්මො දෙසිතො’

(බුදුන් විසින් ධර්‍මය දේශනා කරන ලදී.)

යන වාක්‍යය සම්පූර්‍ණ වාක්‍යයක් සේ පෙනෙතත් පරීක්‍ෂණය කරන්නකුට මෙහි ක්‍රියා පදයක් නැති බව පෙනේ. ‘දෙසිතො’ යන්න ක්‍රියාපදයක් නොව නාම පදයකි. එබැවින් මේ අඩුව පිරවීම සඳහා අප විසින් ‘දෙසිතො හොති’ (=දෙසන ලද්දේ වේ) ‘දෙසිතො අහොසි’ (=දෙසන ලද්දේ විය) යි ක්‍රියා පදයක් යෙදිය යුතුයි. නමුත් බොහෝ තැන්හි මේ ක්‍රියාපදය නො යොදා අතීතකාලික කිතකපදය පමණක් යොදන ලද වාක්‍යයෝ දක්නා ලැබෙත්. එ තැන්හි ක්‍රියාපද ආධ්‍යාහාර කොට (ගෙනැවිත් දමා) අර්‍ථ දතයුතුයි.

74. කාරිත හෙවත් හෙත්වර්ථපද

‘කරවයි, පිසවයි’ ආදියෙහි පෙනෙන අන්‍යයකු ලවා කරවීම කාරිත නම් වේ.

ධාතුවටත් විභක්ති ප්‍ර‍ත්‍යයටත් අතරෙහි එ - අය - ආපෙ - ආපය යන කොටස්වලින් එකක් යොදා ධාතුවේ මුලින්ම තිබෙන (බැඳි අකුරකට පූර්‍ව නො වූ) ස්වරයට වෘද්ධිකිරීමෙන් කාරිතපද සෑදිය යුතුය. ‘කරොති’ යන ශුද්ධක්‍රියාපදයෙන් කාරෙති, කාරයති, කාරාපෙති, කාරාපයති යි කාරිතපද සතරක් සෑදෙති, ඒ සතරෙන්ම “කරවයි” යන අර්ථය කියවේ.

තවත් උදාහරණ:-

75. මේ පොතේ 13 වෙනි අංකයෙහි දැක්වූ පාලෙති ආදී චුරාදිගණික ක්‍රියාපද කාරෙති ආදි කාරිත පදයන්ට සමානව පෙනෙත්. එ - අය දෙක යෙදී තිබෙතත් ඒවා කාරිත නොවෙති. ඒ පදයන්ගේ කාරිතපද සෑදිය යුත්තේ ආපෙ, ආපය දෙක පමණක් යෙදීමෙනි.

උදාහරණ:-

අභ්‍යාසය 30.

සිංහලට නැගියයුතු:

1. සෙට්ඨී වඩ්ඪකිං ගෙහානි කාරාපෙති.
2. මාතා දාරකං පොක්ඛරණිං නෙත්‍වා නහාපෙස්සති.
3. අම්හාකං පිතරො විහාරං ගන්ත්වා භික්ඛූ භොජාපෙසුං.
4. තා වනිතායො දාසියා භත්තං පචාපෙන්ති.
5. පාපකාරිනො පුරිසා අත්තනො දාසෙහි බහූ[32] මිගෙ මාරාපෙන්ති.
6. ගහපතයො පුරිසෙහි දාරකෙ ගණ්හාපෙන්ති.
7. ගරු බහූ සිස්සෙ ධම්මං උග්ගණ්හාපෙති.
8. අධිපති දාසෙහි උය්‍යානෙ බහූ රුක්ඛෙ ඡින්දාපෙති.
9. අහං තාභි කඤ්ඤාහි ආපණම්හා භණ්ඩානි ආහරාපෙස්සාමි.
10. තුම්හෙ භාතරෙහි කපයො ගාමං හරාපෙථ.
11. මයං තෙහි දසහි කස්සකෙහි චත්තාරි ඛෙත්තානි කසාපෙස්සාම.
12. මාතා පුත්තං පීඨෙ නිසීදාපෙත්වා[34] තණ්ඩුලෙ[35] ආහරාපෙසි.

පාලියට නැගියයුතු:-

1. පව්කාරයා ඔහුගේ සොහොයුරන් ලවා පක්ෂීන් මරවයි.
2. ධනවත්තු ඔවුන්ගේ පුතුන් ලවා දන් දෙවත්.
3. රජතෙමේ වඩුවන් ලවා විශාල වූ ගෙවල් පසක් සාදවයි.
4. රථාචාර්‍ය්‍යයා දාසයන් ලවා අසුන් දෙදෙනෙකුන් රථය සමීපයට ගෙන්වීය.
5. ඒ ස්ත්‍රීහු ඈලාගේ දූවරුන් ලවා ආගන්තුකයන්ට බත් පිසවූහ.
6. වඩු තෙම කම්කරුවන් ලවා බොහෝ බඩු සාදවයි.
7. අධිපති තෙමේ මිනිසුන් ලවා වනයෙහි බොහෝ උස් ගස් කප්පවයි.
8. ඔවුහු ගොනුන් විසි දෙනෙකුන් හා මිනිසුන් පස්දෙනෙකුන් ලවා කුඹුර සීසාවන්නාහ.
9. මම මාගේ පුත්‍ර‍යන්ට ආහාර අනුභව කරවමි.
10. අපි අපගේ දාසයන් බඩු ගෙනෙන්ට නුවරට යවන්නෙමු.[36]
11. ඔවුහු කුඹුරට ගොස් දෙනුන්ට තණ කවත්.
12. අධිපතියා භික්ෂූන් ලවා විහාරයන්හි ධර්මය දේශනා කරවයි.

76. පඤ්චමියගේ අර්ථයෙහි තො - ප්‍ර‍ත්‍යය

‘කෙරෙන්’ යන අර්‍ථය ප්‍ර‍කාශ කිරීම සඳහා බොහෝ ශබ්දයන් කෙරෙන් තො - ප්‍ර‍ත්‍යය යොදනු ලැබේ. පඤ්චමියගේ ඒකවචන බහුවචන දෙක්හිම එය යෙදේ. ඒ ප්‍ර‍ත්‍යයෙන් යුත් පද නිපාත සංඛ්‍යාවට වැටෙත්.

77. කර්මකාරකයෙහි සිද්ධ වූ කිතකපද මින් පෙර දක්වන ලදහ. කර්‍තෘ කාරකයෙහි සිද්ධවන කිතක පද ද ඇත්තාහ. එයින් ස්වල්පයක් මෙහි දැක්වේ.

අභ්‍යාසය 31.

සිංහලට නැගියයුතු:-

1. හීයො අරඤ්ඤං ගතො පුරිසො අහිනා දට්ඨො මරි.
2. රුක්ඛතො ඔතිණ්ණා පක්ඛී දාරකෙන මාරිතා හොන්ති.
3. ගාමතො නික්ඛන්තා[37] ගාවියො ඛෙත්තෙ තිණං ඛාදිත්‍වා වාපිතො ජලං පිවිස්සන්ති.
4. වාණිජෙහි නගරතො ආහටානි භණ්ඩානි ඉමෙසු ගාමෙසු මනුස්සෙහි කීතානි.
5. තාය කඤ්ඤාය පචිතො ඔදනො අටවිතො ආගතෙහි තස්සා භාතරෙහි භුත්තො හොති.
6. කුතො තුම්හෙහි ඉමානි වත්‍ථානි තානි පදුමානි ච කීතානි?
7. සා යුවති මාතිතො පිතිතො ච ලද්ධං ධනං ගණ්හිතුං න ඉච්ඡති.
8. කුද්ධො සො භූපති තස්මිං නගරෙ වුත්‍ථෙ සබ්බෙ මනුස්සෙ තතො නීහරාපෙසි[38].
9. ගෙහතො ආගතා එකා දාරිකා ඉධ නිසින්නං අඤ්ඤං දාරිකං පහරි.
10. තාය පහටා සා කඤ්ඤා තස්සා මාතුයා සන්තිකං ගන්ත්‍වා රොදි.[39]
11. භූපති තෙහි වඩ්ඪකීහි කතානි ගෙහානි පස්සිත්‍වා තෙසං ධනං දාපෙසි.
12. අග්ගිනා දඩ්ඪො වාණිජස්ස පුත්තො දාසෙහි වෙජ්ජස්ස සන්තිකං නීතො හොති.
13. අග්ගිතො උදකතො චොරතො ච මනුස්සානං භයං උප්පජ්ජති[40].
14. නගරතො නික්ඛන්තා චොරා මනුස්සෙහි ධනං ගාහාපෙත්‍වා අටවිං ගච්ඡිංසු.