සබ්බේපි කුසලා ධම්මා අරියානං නිය්‍යානං. තෙහි ච කුසලෙහි ධම්මෙහි අරියා නිය්‍යන්ති. සබ්බෙපි අකුසලා ධම්මා නිය්‍යානාවරණං. තෙහි ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි නිවුතත්තා කුසලෙ ධම්මෙ අරියානං නිය්‍යානං නප්පජානාතීති සබ්බේපි අකුසලා ධම්මා නිය්‍යානාවරණං.
තේරුම :-
සකල කුශල ධර්මයෝ ම ආර්‍ය්‍යයන්ගේ නිර්‍ය්‍යාණය ය, හෙවත් ආර්‍ය්‍යයන්හට සංසාර දුඃඛයෙන් බැහැරවීමට කරුණු ය. ඒ කුශල ධර්මයන් කරණකොට ආර්‍ය්‍යයෝ සංසාරයෙන් නික්ම නිවනට යන්නාහ. සකල අකුශල ධර්මයෝ ම නිර්‍ය්‍යාණාවරණයෙකි. ඒ අකුශල ධර්මයන් විසින් කුශල ධර්ම සඞ්ඛ්‍යාත නිර්වාණ මාර්ගය අවුරන බැවින් සකල අකුශල ධර්මයෝ ම නිර්‍ය්‍යාණාවරණයෙකි. මේ ඉහත දැක්වුණු පටිසම්භිදා පාඨයේ තේරුම ය.
භවභෝග සම්පත් පතා සසර දික් ගස්සා ගැනීම පිණිස කරන කුශලයන් හැර සසර සයුර තරණය කිරීමට උපකාර කර ගැනීමේ අදහසින් නිවනට යොමු කොට කරන දන්දීම් සිල්රැකීම් භාවනාකිරීම් මල්පහන් පිදීම් වැඳීම් වත්පිළිවෙත් කිරීම් ආදි කුසල් සියල්ල ම සංසාරයෙන් නික්මීමට කරුණු වෙයි. සංසාරයෙන් නික්මීම සඳහාා නිවන් පසක් කරනු සඳහා අසවල් පින නොකළ යුතුය කියා හළයුතු පිනක් නැත්තේය. එබැවින් සංසාර සාගරයෙන් එතර වනු කැමැති තැනැත්තා විසින් තමාට අවස්ථාව සැලසෙන සැටියට කරන්නට ලැබෙන සෑම පිනක් ම කළ යුතු ය. එහෙත් සංසාරයෙන් නික්මීම සඳහා කළයුතු ප්‍ර‍ධාන කුශලය විදර්ශනා භාවනාව බව සැලකිය යුතුය.
අන් පින් කොතෙක් කර ඇතත් විදර්ශනා කුශලයෙන් තොරව සංසාරයෙන් නො නික්මිය හැකි ය. විදර්ශනා කුශලයේ අවසානය නිවන් පසක් කිරීම් වශයෙන් සංසාර දුඃඛයෙන් බැහැරවීම ය. ලෞකික කුශලයන් ගෙන් සියල්ලට උසස් කුශලය සැටියට කිය යුත්තේ විදර්ශනා භාවනා කුශලය ය. එබැවින් මල්පහන් පිදීම් තුනුරුවන් වැඳීම් වතාවත් කිරීම් බණ කීම් බණ ඇසීම් ආදි පින්කම් කිරීමට ඉඩ ලබා ගැනීම සඳහා විදර්ශනා භාවනාව අතපසු කිරීම සුදුසු නැත. එසේ අතපසු කරතොත් එය මසකට දහසක් ලැබිය හැකි රස්සාවක් මසකට සියයක් ලැබෙන රස්සාවක් සඳහා අතහැර දැමීම වැනි ක්‍රියාවෙකි. විදර්‍ශනාවට අවකාශ ලබා ගැනීම සඳහා වතාවත් වැඳුම් පිදුම් ආදි පින්කම් හැරදැමීම වරද නො වේ. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අදහස එය බව අත්තදත්ථ තෙරුන් වහන්සේගේ කථාවෙන් පෙනේ.
ඒ කථාව මෙසේය:-
පිරිනිවීමට සමීප කාලයේ දිනක් තථාගතයන් වහන්සේ භික්ෂූන් අමතා මෙයින් සාරමසක්හු ගේ ඇවෑමෙන් තථාගතයන් වහන්සේගේ පිරිනිවීම සිදු වන්නේය යි වදාළ සේක. එය අසා කලබල වූ සත් සියයක් පෘථග්ජන භික්ෂූහු බුදුන්වහන්සේට නො දුරින්ම වාසය කරමින් “ඇවැත්නි අපි දැන් කුමක් කරමු ද කෙසේ පිළිපදිමුදැ”යි සාකච්ඡා පවත්වමින් කල් යැවූහ. අත්තදත්ථ තෙරුන් වහන්සේ පමණක් අපගේ ශාස්තෘන් වහන්සේ නොබෝ කලකින් පිරිනිවන් පානා සේක්, මම තවම රහත් නොවූයෙමි. බුදුන් වහන්සේ ජීවමාන කාලයේදීම මා විසින් අර්හත්වයට පැමිණීම සඳහා වීර්‍ය්‍ය කළ යුතුය යි සිතා විවේකස්ථානයන් සේවනය කෙරෙමින් භාවනා කරන්නට පටන් ගත්තාහ. උන්වහන්සේ අනිත් භික්ෂූන් ගේ සාකච්ඡාවලට සහභාගී වන්නට නො ගියහ. බුදුන්න වහන්සේ ගැන සොයන්නට බලන්නට නො ගියහ.
අත්තදත්ථ තෙරුන් වහන්සේ ගේ මේ හැසිරීම ගැන නො සතුටට පත් සෙසු භික්ෂූහු, “ඇවැත්නි මෙතරම් බරපතල කරුණක් පැමිණ ඇති මේ අවස්ථාවේ ඔබ අප කරා නොඑන්නෙහිය, අප කරන කිසි සාකච්ඡාවකට සහභාගී නොවන්නෙහි ය” යි කියා අත්තදත්ථ තෙරුන් වහන්සේ බුදුරජාණන් වහන්සේ ඉදිරියට කැඳවා ගෙන ගොස් බුදුන්වහන්සේට ඒ බව සැළ කළෝය. එකල්හි බුදුරජාණෝ “මහණ තෙපි කුමක් නිසා එසේ හැසිරෙන්නාහුදැ”යි විචාළ සේක. ස්වාමීනි, නුඹ වහන්සේගේ ජීවමාන කාලයේදී ම මම රහත් වන්නට උත්සාහ කරමි” යි තෙරුන් වහන්සේ වදාළ සේක. එකල්හි තථාගතයන් වහන්සේ අත්තදත්ථ තෙරුන් වහන්සේට සාධුකාර දී -
“භික්ඛවෙ යස්ස මයි සිනෙහො අත්ථි තෙන අත්තදත්ථෙන විය භවිතුං වට්ටති. න හි ගන්ධාදීහි පූජෙන්තො නාම මං පූජෙති. ධම්මානු ධම්ම පටිපත්තියා පන මං පූජෙති. තස්මා අඤ්ඤෙන පි අත්තදත්ථ සදිසෙනෙව භවිතබ්බං.”
මහණෙනි, යමකුහට මා කෙරෙහි ස්නේහය ඇත්තේ නම් ඔහු අත්තදත්ථයන් වැනි වන්නට වටනේය. සුගන්ධාදියෙන් පුදන තැනැත්තේ මා පුදන්නේ නොවේ. ධර්මානුධර්ම ප්‍ර‍තිපත්තියෙන්ම මා පුදන්නේ වේ. එබැවින් අන්‍යයන් විසින් ද අත්තදත්ථයන් වැනි විය යුතුයයි වදාරා මේ ගාථාව ද වදාළ සේක.
අත්තදත්ථං පරත්ථෙන බහුනා පි න හාපයෙ,
අත්තදත්ථමහිඤ්ඤාය සදත්ථපසුතො සියා.
මහත් වූ ද පරාර්ථයකින් ආත්මාර්ථය නො නසා ගත යුතු ය. ආත්මාර්ථය සලකා ස්වාර්ථය සිදුකර ගන්නකු විය යුතුය යනු මේ ගාථාවේ අදහස ය. මේ ගාථාව බොහෝ දෙනාට වරදවා තේරුම් ගැනීමට වැරදි අදහස් ඇති කර ගැනීමට ඉඩ ඇති ගාථාවෙකි. මෙය ලෞකිකාර්ථයන් සඳහා කරන ලද දේශනයක් නොව අර්හත්ඵල සංඛ්‍යාත ලෝකෝත්තරාර්ථය සඳහා කර ඇති දේශනයෙකි. ලෝකෝත්තරාර්ථය සඳහා දේශනය කර ඇත්තේ ද සියල්ලන් සඳහා නොව අද හෙට ම අර්හත්වයට පැමිණීමේ බලාපොරොත්තුවෙන් මොහොතකුදු අපතේ යන්නට නො හැර මුළු කාලයෙහි ම විදර්ශනා කරන යෝගාවචරයන් සඳහා ය. එබඳු යෝගාවචරයාට වත් පිළිවෙත් ආදී අන් කටයුතු සඳහා විදර්ශනාව නවත්වමින් කරන්නට ගියහොත් සමහර විට පැමිණිය හැකිව ඇති තත්ත්වයට පැමිණෙන්නට නො ලැබී යා හැකිය. එබැවින් එබඳු යෝගාවචරයන් විසින් ගුරුන්ගේ වැඩි මහල්ලන් ගේ ආගන්තුකයන් ගේ ගිලනුන් ගේ වත් පිළිවෙත් කිරීම් ආදියට ද කාලය නො යොදවා තදින් විදර්ශනාව ම කරගෙන යා යුතුය.
වත් පිළිවෙත් කිරීමත් ශීලයේ කොටසක් වන බැවින් කොතරම් උග්‍ර යෝගියකුට වුව ද ඒවා නිකම්ම හැර දැමීම සුදුසු නැත. වත් පිළිවෙත් හැර දැමුවහොත් ඇවැත් සිදුවේ. එය මඟඵල ලැබීමට බාධාවක් වේ. එබැවින් යෝගාවචරයා ආචාර්යෝපාධ්‍යායයන් සමඟ වාසය කරන්නේ නම් උන්වහන්සේලාගෙන් හා සද්ධිවිහාරිකයන්ගෙන්, වත් නො කර විසීමට අවසර ලබාගෙන භාවනා කළ යුතුය. වත් පිළිවෙත් ආදිය කරන්නට සිදු නොවීම සඳහා යම්කිසි විවේක ස්ථානයක හෝ වෙසෙමින් භාවනා කළ යුතුය. තමා හුදකලාව වෙසෙන කල්හි වත් කරන්නට කෙනකු නැති බැවින් වත් නො කිරීමෙන් සිදුවන ඇවැත් සිදු නොවේ. අවකාශ ඇති සැටියට මධ්‍යම ප්‍ර‍මාණයෙන් විදර්ශනා කරන තැනැත්තා විසින් ම වැඳුම් පිදුම් වත් පිළිවෙත් ආදි පින්කම් ආදරයෙන් කළ යුතුය. වත් පිළිවෙත් ආදිය කිරීම පරමාර්ථ සාධනය වුව ද ඒ පින්කම් ඔහුගේ විදර්ශනා කර්මය සිද්ධියට පැමිණීමට ප්‍ර‍ත්‍යය වන බැවින් වත් පිළිවෙත් ආදිය කිරීම ආත්මාර්ථය සිදුකර ගැනීම ද වේ.