පුනච පරං භික්ඛවෙ භික්ඛු සෙය්‍යථාපි පස්සෙය්‍ය සරීරං සීවථිකය ඡඩ්ඩිතං අට්ඨිකානි පූතිකානි චුණ්ණක ජාතානි සො ඉමමෙව කායං උපසංහරති. “අයම් පි බො කායො එවං ධම්මො, එවං භාවී, එතං අනත්තා” ති. ඉති අජ්ඣත්තං වා කායේ කායානුපස්සී විහරති - පෙ - න ච කිඤ්චි ලොකෙ උපාදියති. එනම් පි ඛො භික්ඛවෙ භික්ඛු කායේ කායානුපස්සී විහරතී.

මහණෙනි! නැවත ද අනික් සීවථික භාවනා ක්‍රමයක් කියනු ලැබේ. ඒ මෙසේ යි: අමු සොහොනෙහි දමන ලදු ව අබ්භෝකාසයෙහි එලිපිට ම පවත්නා බැවින් වාතයෙන් අඩුවෙන් හා වැස්සෙන් පීඩිත ව, අවුරුදු ගණනාවක් මුළුල්ලෙහි කුණු වීමෙන් දිරා සුණු විසුණු වූ මල සිරුරක් දක්නා යෝගී තෙමේ මාගේ මේ ශරීරය ද මෙබඳු ස්වහාව ඇත්තකි. මෙසේ වන සුලු ය. කුණු ව - සුණු විසුනු ව - විසිර ගිය ඇට කැබලිවලින් යුක්ත වීම නො ඉක්ම වන ලද්දේ වෙමැ යි, මෙසේ තමාගේ කය එකී සුණු විසුණු වූ මළ සිරුරේ ස්වභාවයෙහි ලා සසඳා බලන්නේ ය. සෙස්ස පෙර කී සේ ම ය.

මෙහි දී විශේෂයෙන් දත යුතක් ඇත.

එනම්, “තත්ථ ආනාපාන පබ්බං පටික්කුලමනසිකාර පබ්බන්ති ඉමා නෙව වෙ අප්පමා කම්මට්ඨානානි.

සීවථිකානං පන ආදීනවානුපස්සනා වසෙන වුත්තත්තා, සෙසානි ද්වාදසාපි උපචාරකම්මට්ඨානානෙව.” යි අටුවාවෙහි කීහ.

ඒ කායානුපස්සනා තුදුස (14) අතුරෙන් ආනාපාන පබ්බ පටික්කූල මනසිකාර පබ්බ යන කොටස් දෙක පමණක් අර්පනා ධ්‍යාන උපදවන කර්මස්ථානයෝ ම ය.

ඒ හැර “සීවථිකානං ආදීනවානුපස්සනාවසෙන වුත්තන්තා” යනුවෙන් “සීවථික නවය ආදීනවානුපස්සනාවගේ වශයෙන් වදාළ බැවින්” ආනාපාන පබ්බ පටිකූල මනසිකාර පබ්බයන්ගෙන් සෙස්ස වූ කායානුපස්සනා කොටස් දොළොස (12) ද උපචාර ධ්‍යාන උපදවන කර්මස්ථානයෝ ම ය.

තව ද සීවථික නවයෙහි “මළ සිරුරු - ඇට සැකිලි ඇතුළත් වුවත් ඒවා උපමා වශයෙන් ම මිස මෙනෙහි කළ යුතු කර්මස්ථාන වශයෙන් ඇතුළත් නො කළහ. උපමෙය්‍ය වූ ස්වකීය කය ම මෙනෙහි කළ යුතු වූ කර්මස්ථානය වෙයි. එහෙත් සවිඤාණක වු ස්වකීය කයෙහි අවිඤ්ඤාණක මෘත ශරීරයෙහි මෙන් අර්පනාධ්‍යනය නො ලැබිය හැකි ය. උපචාර සමාධි මාත්‍රයක් ම ලැබිය හැකි ය. එහෙයින් මෙතන්හි සීවථික කොටස් නවය අර්පනා කර්මස්ථාන වශයෙන් දෙසුවා නොව ආදිනවානු පස්සනා වශයෙන් ම දෙසූහ යි මහාසිව මහා ස්ථවිර ස්වාමීන් වහන්සේ කීහ.

මේ අටුවාවේ එන පරිදි ඉරියාපථ පබ්බය, සම්පජඤ්ඤ පබ්බය, ධාතු මනසිකාර පබ්බය, සීවථික පබ්බ නවය යන කර්මස්ථාන දොළොසින් යම් කර්මථානයක් අරමුණු කරමින්, භාවනා කරන යෝගියාහට වනාහි උපචාරධ්‍යන සංඛ්‍යාත උපචාර සමාධිය පහළ කරවමින් චිත්ත විසුද්ධිය ද සම්පාදනය වන්නේ ය යි කියන ලදී.

මෙහිදී විපස්සනා ඛණික සමාධිය ම උපචාර සමාධි ය යි කියන ලදී. කුමක් නිසාද යත්? නීවරණ කෙලෙස් ධ්‍යානයට පුරෝගාමී වන බැවිනු ත් මාර්ග ඵල අර්පනාවන්ගේ උපචාර අවස්ථායෙහි පවත්නා බැවිනු ත් ය.