කාළ සිටුපුත්ගේ කථාව

අනේපිඬු සිටාණන්ට කාළ නම් පුත්‍රයෙක් විය. ඔහු සැදැහැවත් ගුණවත් සිටුවරයකුගේ පුතකු වුවද දහම් ඇසීමට විහාරයට නො යයි. බුදුරදුන් නිවසට වැඩම කළ කල්හි ද උන් වහන්සේ ඉදිරියට නො යයි. දහම් නො අසයි. වතක් පිළිවෙතක් නො කරයි. සිටුගෙයි දිනපතා මහසඟනට දන් දෙන නුමුත් ඔහු ඒ පැත්තට නො යයි. ඔහුගේ නො මනා පැවැත්ම දැක සංවේගයට පැමිණි සිටුතුමා, “මෙසේ මිසදිටු ගෙන සිට මොහු අපායට ගිය හොත් නපුරෙක, ධනයෙන් පොළඹවා හෝ මොහුගේ ලබ්ධිය බිඳ පියමි”යි සිතා ඔහු අමතා “දරුව, විහාරයට ගොස් පෙහෙවස් වැස දහම් අසා එව, එසේ කළ හොත් නුඹට කහවනු සියයක් දෙමි”යි කීය. ඔහු එසේ කළහොත් කහවණු සියය ම දෙනවාම ද? කියා සිටුතුමාගෙන් නැවත නැවත අසා තුන්වරක්ම පොරොන්දු කරවා ගෙන පෙහෙවස් ඉටා විහාරයට ගොස් මුදලට සිල්ගන්නනට ආ ඔහුට බණක් ඇසීම නුවුවමනා බැවින් ඉඩ ඇති තැනකට වී නිදා සිට පසු දින නිවසට ආයේය. ඔහු පැමිණි කල්හි සිටුතුමා මොහුට කැඳ ආදිය වහා දෙවයි සේවකයන්ට අණ කෙළේය. “මුදල් දෙනතුරු කිසිවක් නො වළඳමි”යි ගෙනෙන ගෙනෙන දෙය ඔහු ප්‍රතික්ෂේප කෙළේය. සිටුතුමා කහවණු සියය දුන් කල්හි එය අත තබාගෙන ඔහු ආහාර අනුභව කෙළේය. පසු දින සිටුතුමා “විහාරයට ගොස් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි හිඳ බණ අසා බණපදයක් උගෙන ආවහොත් කහවණු දහසක් දෙමියි” කියා ඔහු බණ ඇසීමට පිටත් කළේ ය. ඔහු ගොස් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි සිට බණ පදයක් දැනගෙන පළා යන්නට සිතා බණ ඇසුයේය. ඔහුගේ අදහස දත් තථාගතයන් වහන්සේ ඔහුට එක් බණපදයකුදු මතක තබා ගත නො හෙන පරිදි ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍යයක් කළහ. ඔහුට ඇසූ ඇසූ බණපදය අමතක වී ගියේය. එකක් හෝ මතක තබා ගන්නට වුවමනා බැවින් ඔහු ඉතා ඕනෑකමින් දිගට ම බණ ඇසූයේය. අසන බණපද අමතක වී ගියද ඒවාගේ අදහස් ඔහුගේ සිතෙහි රැඳෙයි. එයින් ඔහුට ධර්මය අවබෝධ විය. ඔහු සෝවාන් ඵලයට පැමිණියේ ය. ඔහු පසු දින බුද්ධ ප්‍රමුඛ මහාසංඝයා වහන්සේ සමඟ ම නිවසට ගියේ ය. සිටුතුමා ඔහු දැක, “අද මාගේ පුත්‍රයාගේ ආකාරය යහපතැ”යි සිතුවේය. කාළ ද “අද බුදුරදුන් ඉදිරියේ මට මුදල් නොදුන හොත් යෙහෙකැයි” සිතී. ඔහු එසේ සිතුයේ බුදුරදුන් කාරණය දැන ගන්නවාට ලැජ්ජාවෙනි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කාරණය දන්නා බව ඔහු නො දනී. සිටුතුමා බුදුපාමොක් සඟනට කැඳ පිළිගන්වා පුත්‍රයාට ද කැඳ දෙවීය. ඔහු කිසි කථාවක් නොකොට කැඳ බීවේය. කැවිලි හා බත් ද අනුභව කෙළේය. සිටුතුමා කහවණු පොදිය ඔහු ඉදිරියේ තබා “දරුව, මම නුඹට දහසක් දෙන්නට පොරොන්දු වී පෙහෙවස් වැස බණ ඇසීමට විහාරයට යැවීමි. නුඹ එය කළ නිසා මේ කහවණු දහස ගනුව”යි කීය. ඔහු බුදුරදුන් ඉදිරියේ මුදල් දීම ගැන ලජ්ජාවට පත්ව ඒවා නො ගත්තේ ය. “ගනුව දරුව”යි නැවත නැවත කීව ද නො ගත්තේය. එකල්හි සිටුතුමා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ පුත්‍රයාගේ ප්‍රවෘත්තිය උන් වහන්සේට සැල කෙළේය. එකල්හි තථාගතයන් වහන්සේ “සිටාණෙනි, අද ඔබ පුත්‍රයාට චක්‍රවර්ති රාජසම්පත්තියට ද දිව්‍යබ්‍රහ්ම සම්පත්තිවලට ද වඩා සෝවාන් ඵලය අගනේය”යි වදාරා මේ ගය වදාළ සේක.

“පථව්‍යා එකරජ්ජෙන - සග්ගස්ස ගමනෙන වා
සබ්බලොකාධිපච්චෙන - සොතාපත්තිඵලං වරං”

(ධම්මපදට්ඨකථා)

“මුළු පොළොවට ම ඉසුරු සක්විතිරජකම ලැබීමට ද, සවිසි ස්වර්ගලෝකයන්හි උපත ලැබීමට ද මුළුලොවට ම අධිපති වීමට ද වඩා සෝවාන් ඵලය උසස් ය” යනු එහි තේරුම ය. සෝවාන් ඵලය මෙතරම් උසස් වන්නේ එය ලැබූ පුද්ගලයා සතර අපායෙන් මිදුණු පුද්ගලයකු වන බැවිනි. පෘථග්ජන පුද්ගලයා සක්විති රජව සිටිය ද, ශක්‍රව බ්‍රහ්මව සිටිය ද, භවාග්‍රයට පැමිණ සිටිය ද අපායට බරව සිටින්නෙකි. එබැවින් ඒ සම්පත් සෝවාන් ඵලය තරම් උසස් නැත. ධර්මය මෙසේ උසස් වන බැවින් සක්විති රජය වුව ද හැර, ධර්මය ස්වසන්තානයෙහි ඇති කර ගැනීම සුදුසු ය. අන්‍යයකු රජකමින් බැහැර කර වුව ද, ධර්මයෙහි පිහිටවීම සුදුසු ය. ඒ ධර්මයේ ඇති ඒහිපස්සික ගුණය ය.