විදර්ශනාව

විදර්ශනය යනු දැකීමටත් දැනීමටත් නමෙකි. ස්කන්ධයන් සත්ත්ව - පුද්ගල - ගෘහ - පෘථිවි - පර්වත - වෘක්ෂ යනාදි වශයෙන් දක්නා වූ සාමාන්‍ය දැනීම දර්ශන නමි. ඒ ස්කන්ධපඤ්චකයට අයත් නාම රූප ධර්මයන්ගේ වෙන් වූ ලක්ෂණ ද අනිත්‍යාදි සාධාරණ ලක්ෂණ ද දන්නා වූ ඥානය සාමාන්‍ය දර්ශනයට වඩා විශිෂ්ට බැවින් විදර්ශනා නමි. තවත් ක්‍රමයකින් කියත හොත් ස්ත්‍රී පුරුෂ සත්ත්ව පුද්ගලාදි වශයෙන් සාමාන්‍ය ලෝකයා විසින් දක්නා දේවල අභ්‍යන්තරය විනිවිද දක්නා වූ, සැබෑ තත්ත්වය දන්නා වූ ඥානය විදර්ශනා නමි.

විදර්ශනා ඥානය ඇති කර ගැනුම සඳහා කරන වැඩ පිළිවෙළ විදර්ශනා භාවනා නමි. වැඩිය යුතු ය යන අර්ථයෙන් විදර්ශනා ඥානයට ම විදර්ශනා භාවනාව යයි කියනු ලැබේ. යෝග යනු ද ඒ භාවනා කර්මයට ව්‍යවහාර කරන වචනයකි. එබැවින් භාවනා කරන, තැනැත්තා හට යෝගී යයි ද යෝගාවචර යයි ද කියනු ලැබේ. යම්කිසි ශාස්ත්‍රයක් උගන්නා තැනැත්තා විසින් එය කෙළවර වන තුරු පාඩමෙන් පාඩම පිළිවෙළින් උගත යුතුවාක් මෙන් ම මෙම විදර්ශනා භාවනාව ද පාඩමෙන් පාඩම හෙවත් කොටසින් කොටස පුහුණු කිරීම් වශයෙන් ඉදිරියට ගෙන යා යුතු දීර්ඝ භාවනා ක්‍රමයකි. එය සම්පූර්ණ කර ගැනීමට කලක් ගතවේ. අලස වී අතරමගදී නො නවත්වා අවසානය තෙක් ම භාවනා කරන්නට සසර දුකින් මිදෙනු කැමති පින්වත්හු උත්සාහ කෙරෙත්වා.