ශීලයක් ඇත්තේ ම නැති දුශ්ශීලයන්ට නම් අනුන්ගෙන් වැඳුම් පිදුම් ලැබීම ඉතා අන්තරායකර බව තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ‘අග්ගික්ඛන්ධොපම’ සූත්‍රාදියෙහි වදාරා තිබේ. කුඩා ඇවැත්වලට පමණක් පැමිණෙන දුශ්ශීල නො වන භික්ෂුවට ඒවායින් යම්කිසි නපුරක් වන බවක් ප්‍ර‍කට කොට කරන ලද බුද්‍ධ දේශනයක් පිටකත්‍රයෙහි නො දක්නා ලැබේ. ලක්ඛණ සංයුක්තයෙහි එන කරුණු අනුව බලන කල්හි කුඩා කුඩා සිකපද වුවත් නො රකිමින් ඒවා ගැන සැලකීමක් නො කොට විනෝද සුවයෙන් කල් යවන භික්ෂූන්ට අපායෙහි උපදින්නට සිදුවන බව කිය යුතු ය. කුඩා කුඩා සිකපද ගැන සැලකිල්ලක් නො කොට වෙසෙන භික්ෂූන්ට සැනසීමටත් එක් කාරණයක් ඇත්තේ ය. අග්ගික්ඛන්ධොපම සූත්‍ර‍ය දේශනය කිරීමෙන් පසු එය ඇසූ බොහෝ භික්ෂූහු “අපට දිවි හිමියෙන් පිරිසිදු ලෙස මේ ධර්මය අනුව පිළිපදින්නට නුපුළුවන. මනා කොට සිල් නො රැක සැදැහැවතුන් දෙන සිවුපසය පරිභෝග කිරීමත් සුදුසු නැත. එබැවින් මේ මහණකමෙන් අපට කම් නැත” කියා සිවුරු හැර යන්නට වූහ. එයින් භික්ෂූහු බොහෝ අඩු වූහ. සංඝයා මඳවී ඇති බව දුටු තථාගතයන් වහන්සේ එයට කාරණය කුමක් දැයි ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේගෙන් අසා දැන, මහත් සංවේගයට පැමිණ භික්ෂූන් රැස්කරවා මූල අච්ඡරාසංඝාත සූත්‍ර‍ය දේශනය කළ සේක. ඒ මෙසේ ය:
“අච්ඡරාසංඝාතමත්තම්පි චෙ භික්ඛවෙ භික්ඛු මෙත්තං චිත්තං ආසෙවති, අයං වුච්චති භික්ඛවෙ, භික්ඛු අරිත්තජ්ඣානො විහරති සත්ථුසාසනකරො ඔවාදපතිකරො අමොඝං රට්ඨපිණ්ඩං භුඤ්ජති. කො පන වාදො යෙ නං බහුලීකරොන්ති.”
මේ මූල අච්ඡරාසංඝාත සූත්‍ර‍ය ය. මේ සූත්‍රයෙන් දැක්වෙන්නේ, “යම් භික්ෂුවක් අසුරක් ගසන තරම් කාලයේ වත් මෛත්‍රී චිත්තය පවත්වනවා නම්, ඒ භික්ෂුව බුදුන් වහන්සේ ගේ අනුශාසනය කරන, රටවැසියා දෙන දානය සුදුසු පරිදි වළඳන කෙනකු බව ය. යම් භික්ෂුවක් වැඩි වේලාවක් මෛත්‍රී භාවනාව කරනවා නම්, ඒ භික්ෂුව රට වැසියා දෙන දානය වැළඳීමට සුදුස්සකු වන බව ගැන අමුතුවෙන් කිය යුත්තක් නැත.” “අච්ඡරා සංඝාත මත්තම්පි මෙත්තං ආසෙවන්තස්ස භික්ඛුනො දින්නං දානං මහට්ඨියං හොති මහප්ඵලං මහානිසංසං මහාජුතිකං මහාවිප්ඵාරං” යනුවෙන් අටුවාවෙහි අසුරුසණක් පමණ කාලයෙහි වුව ද මෛත්‍රිය කරන භික්ෂුවට දෙන දානය මහත්ඵල මහානිසංස බව දක්වා තිබේ. දෙන්නා වූ දායකයාට මහත්ඵල වන බැවින් ඒ භික්ෂුව දායකයාට ණය කාරයකු නොවී, දායකයා ගේ දානයට හිමියෙකු වී ඒ දානය වළඳන්නේ ය. එයින් ඒ භික්ෂුවට කිසිම පාපයක් නො වන්නේ ය. භික්ෂූන් වහන්සේලා තමන්ට වඳින අයට “සුවපත් වේවා” යනාදීන් මෙත් කිරීම පුරුදු කර ගෙන තිබෙන්නේ ද මේ කරුණ නිසා ම ය. ශීලයෙහි දෝෂයක් අඩුපාඩුවක් ඇතත්, වඳින්නා වූ තැනැත්තාට “සුවපත් වේවා” යනාදීන් මෙත් කිරීමෙන් භික්ෂුව වන්දනාව පිළිගැනීමට සුදුසු වේ. එය පිළිගැනුමෙන් භික්ෂුවට වරදක් නො වේ.
“ථෙය්‍යපරිභෝග ඉණපරිභෝග දායජ්ජපරිභෝග සාමිපරිභෝග” කියා බුදුසස්නෙහි සැදැහැවතුන් පුදන සිවුපසය පරිභෝග කිරීමේ ආකාර සතරක් ඇත්තේ ය.
භික්ෂූන් වහන්සේට ගිහියන්ගෙන් චීවරාදි ප්‍ර‍ත්‍යය ලැබෙන්නේ තථාගතයන් වහන්සේගේ අනුදැනීම නිසා ය. උන් වහන්සේ චීවරාදිය භික්ෂූන් වහන්සේට පුදන්නටත්, ඒවා පිළිගැනීමටත් නො අනු දැන වදාළේ නම් ගිහියන්ගෙන් ඒවා නො ලැබෙන්නේ ය. උන් වහන්සේ විසින් චීවරාදිය අනු දැන වදාරා ඇත්තේ සිල්වතුන්ට පමණෙකි. එබැවින් ඒ සිවුපසය සිල්වත් භික්ෂූන්ට මිස දුසිල් මහණුන්ට අයිති නැත. දුසිල් මහණුන් විසින් ඒ සිවුපසය ලබා ගන්නවා නම් එය සොරකමෙකි. දුශ්ශීලයා ගේ සිවුපස පරිභෝගය ‘ථෙය්‍යපරිභෝග’ නම් වේ. සොරකමින් කරන පරිභෝගය යනු එහි තේරුම ය.
සිල්වත් භික්ෂුව විසින් වුව ද සිවුපසය පරිභෝග කළ යුත්තේ ප්‍ර‍ත්‍යවේක්ෂාව ඇතුව ය. ප්‍ර‍ත්‍යවේක්ෂාවක් නැතිව ප්‍ර‍ත්‍යය පරිභෝග කළ හොත් සිල්වත් භික්ෂුව වුව ද දායකයන්ට ණය කාරයෙක් වේ. දායකයන්ට ණය කාරයකු වන පරිදි ප්‍ර‍ත්‍යවේක්ෂා නො කොට සිවුපස පරිභෝග කිරීම ‘ඉණපරිභෝගය’ නම් වේ.
සෝවාන්, සකෘදාගාමි, අනාගාමි යන ආර්‍ය්‍ය භික්ෂූන් වහන්සේලා තථාගතයන් වහන්සේ ගේ උරුමක්කාරයෝ ය. උන් වහන්සේලා ගේ සිවුපස පරිභෝගය ‘දායජ්ජපරිභෝග’ නම් වේ.
සකල ක්ලේශයන්ගෙන් ම පිරිසිදුව සිටින බැවින් රහතන් වහන්සේලා ම පින් සලකා දෙන ප්‍ර‍ත්‍යයට සර්වාකාරයෙන් ම හිමිකම් ඇත්තෝ ය. එබැවින් උන්වහන්සේලා ගේ ප්‍ර‍ත්‍යය පරිභෝගය ‘සාමිපරිභෝග’ නම් වේ. සම්පූර්ණයෙන් ම හිමිකම් ඇතුව කරන පරිභෝගය යනු එහි තේරුම ය. අසුරුසණක් පමණ කාලයේ දී වුව ද මෙත් වඩන්නා වූ භික්ෂුවට දෙන දානය ද මහත්ඵල මහානිසංස වන බැවින් එසේ මෙත් වැඩීම කරන භික්ෂුව ද දායකයන් දෙන ප්‍ර‍ත්‍යයට සුදුසු වීමෙන් හිමියෙක් වේ. එබැවින් ඒ භික්ෂුව ගේ ප්‍ර‍ත්‍යය පරිභෝගය ද ස්වාමි පරිභෝගයට ම අයත් වේ.
මෛත්‍රී භාවනාව කරන භික්ෂූන් පමණක් නොව, අනිකුත් සියලු ම භාවනා කරන භික්ෂූන් ද දායකයන් ගෙන් ලැබෙන සිවුපසයට හිමියන් වන බව දක්වා වදාළ තවත් අච්ඡරාසංඝාත සූත්‍ර බොහෝ ගණනක් අංගුත්තර නිකායේ ඒකක නිපාතයේ ඇත්තේ ය. එබැවින් කිනම් භාවනාවක් වුව ද කරන භික්ෂුව රට වැසියාගෙන් ලැබෙන සිවුපසය පරිභෝග කරන්නකු වන බව කිය යුතු ය. මෙකල වෙසෙන බොහෝ භික්ෂූහු මඳ වේලාවක් මුත් භාවනාවක යෙදෙන්නෝ ය. එබැවින් ඒ හැමදෙනා වහන්සේ ම සැදැහැවතුන් දෙන ප්‍ර‍ත්‍යය පිළිගැනීමට සුදුස්සෝ වෙති. හරියට සිල් රකින්නට නුපුළුවන් භික්ෂුවට ඇත්තා වූ පිහිට භාවනාව ය. සම්පූර්ණයෙන් ම සිල් නැති පරිජි ඇවතට පැමිණි අයත් මෙසේ භාවනා කරත හොත් සිවුපසයට සුදුස්සෝ වෙත් ද? යනු කල්පනා කළ යුත්තකි.