මේ ප්‍ර‍ශ්නය බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් මෙසේ විසඳා තිබේ. ජාණුස්සෝණි නම් බ්‍රාහ්මණයෙක් බුදුන් වහන්සේ වෙත එළඹ “පින්වත් ගෞතමයන් වහන්ස, බ්‍රාහ්මණ වූ අපි මේ දානය අප ගේ මියගිය නෑයන්ට වේවා යි, මේ දානය අප ගේ මිය ගිය ඤාතීහු වළඳත්වා යි මිය ගිය ඤාතීන් උදෙසා දන් දෙන්නෙමු. කිමෙක් ද ගෞතමයන් වහන්ස, ඒ දානය මිය ගිය ඤාතීන්ට ලැබේ ද? මිය ගිය ඤාතීහු එය පරිභෝග කෙරේ දැ” යි විචාළේ ය.
එකල්හි තථාගතයන් වහන්සේ වදාරන සේක්, බ්‍රාහ්මණය, ලැබෙන තැන දී දාන ඵලය ඔවුනට ලැබෙන්නේ ය. නො ලැබෙන තැන දී නො ලැබෙන්නේය” යි වදාළ සේක. පින්වත් ගෞතමයන් වහන්ස, “ලැබෙන තැන කවරේ ද? නො ලැබෙන තැන කවරේ ද?” යි බ්‍රාහ්මණයා විචාළේ ය.
“බ්‍රාහ්මණය, මේ ලෝකයෙහි සතුන් මරන්නා වූ ද, සොරකම් කරන්නා වූ ද, කාමයෙහි වරදවා හැසිරෙන්නා වූ ද, බොරු කියන්නා වූ ද, කේලාම් කියන්නා වූ ද, පරුෂ වචන කියන්නා වූ ද, සම්ඵප්‍ර‍ලාප කියන්නා වූ ද, අනුන් අයත් දෑ අයිති කර ගන්නට සිතන්නා වූ ද, අනුන්ට නපුරුකම් සිතන්නා වූ ද, මිථ්‍යාදෘෂ්ටික වූ ද ඇතැම්හු මරණින් මතු නරකයෙහි උපදනාහ. ඔවුහු නේරයික සත්ත්වයන් ගේ ආහාරයෙන් එහි ජීවත් වන්නාහ. බ්‍රාහ්මණය, මෙය මළවුන් උදෙසා දෙන දානඵලය නො ලැබෙන එක් තැනකි. (නේරයික සත්ත්වයනට එහි බත් පැන් නැත. “නේරයිකානං ආහාරො නාම තත්ථ නිබ්බත්තන කම්මමේව, තෙනෙව හි තෙ තත්ථ යාපෙන්ති” යි නේරයික සත්ත්වයන් ගේ ආහාරය නම් එහි උපදවන කර්මය ම ය. එයින් ම ඒ සත්ත්වයෝ එහි යැපෙන්නාහ” යි අටුවාවේ දක්වා තිබේ.)
“බ්‍රාහ්මණය, මේ ලෝකයෙහි සතුන් මරන්නා වූ ද -පෙ- මිථ්‍යාදෘෂ්ටික වූ ද ඇතැම්හු තිරිසන් යෝනියෙහි උපදනාහ. ඔවුහු එහි තිරිසන් සතුන් ගේ ආහාරයෙන් යැපෙන්නාහ. බ්‍රාහ්මණය, මෙය ද මළවුන් උදෙසා දෙන දානඵලය නො ලැබෙන තැනකි.”
“බ්‍රාහ්මණය, මේ ලෝකයෙහි ප්‍රාණඝාත නො කරන්නා වූ ද, සොරකම් නො කරන්නා වූ ද, කාමයෙහි වරදවා නො හැසිරෙන්නා වූ ද, බොරු නො කියන්නා වූ ද, කේලාම් නො කියන්නා වූ ද, පරුෂ වචන නො කියන්නා වූ ද, සම්ඵප්‍ර‍ලාප නො කියන්නා වූ ද, අනුන් ගේ සම්පත් අයත් කර ගන්නට නො සිතන්නා වූ ද, අනුන්ට නපුරුකම් නො සිතන්නා වූ ද, සම්‍යක්දෘෂ්ටික ඇත්තා වූ ද ඇතැම්හු මරණින් මතු මිනිස් ලොව ම උපදනාහ. ඔවුහු මිනිස් ලොව මනුෂ්‍යාහාරයෙන් යැපෙන්නා හ. බ්‍රාහ්මණය, මෙය ද මළවුන් උදෙසා දෙන දානයේ ඵලය නො ලැබෙන තැනෙකි.”
“බ්‍රාහ්මණය, මේ ලෝකයෙහි ප්‍රාණඝාත නො කරන්නා වූ ද, -පෙ- සම්‍යක් දෘෂ්ටි ඇත්තා වූ ද ඇතැම්හු මරණින් මතු දෙව්ලොව උපදනාහ. ඔවුහු එහි දෙවියන් ගේ ආහාරයෙන් යැපෙන්නාහ. බ්‍රාහ්මණය, මෙය ද මළවුන් උදෙසා දෙන දානයේ ඵලය නො ලබන්නා වූ එක් තැනෙකි.”
“බ්‍රාහ්මණය, ප්‍රාණඝාතය කරන්නා වූ ද, මිථ්‍යා දෘෂ්ටි ඇත්තා වූ ද ඇතැම්හු මරණින් මතු ප්‍රේතව උපදනාහ. ඔවුහු ප්‍රේතයන්ට හිමි ආහාරයෙන් එහි යැපෙන්නාහ. මෙ ලොව ඉන්නා නෑ මිතුරන් විසින් ඔවුන් උදෙසා දන් දුන හොත් එයින් ද ඔවුහු යැපෙන්නාහ. බ්‍රාහ්මණය, මේ ප්‍රේතාත්මභාවය මිය ගිය අය උදෙසා දෙන දානයේ විපාක ලැබෙන තැන ය. මෙසේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ සේක.
“පින්වත් ගෞතමයන් වහන්ස, මිය ගිය තැනැත්තා එහි නො පැමිණියේ නම් ඔහු උදෙසා දෙන දානයේ ඵලය කවරෙකුට ලැබේ ද? කවරෙක් ඒ දානඵලය වළඳන්නේදැ”යි බ්‍රාහ්මණයා කීය. එකල්හි තථාගතයන් වහන්සේ “බ්‍රාහ්මණය, උදෙසා දන් දුන් නෑයා ප්‍රේත ලෝකයට පැමිණ නැතත් ප්‍රේත ලෝකයට පැමිණ ඉන්නා අන් නෑයෝ ඒ දානයේ ඵලය ලබන්නාහ”යි වදාළ සේක.
“පින්වත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඒ නෑයන් ප්‍රේත ලෝකයට නො පැමිණියේ නම් අන් නෑයනුත් එහි පැමිණ නැති නම් ඒ දානයේ ඵලය කවරෙක් ලබාදැ යි බ්‍රාහ්මණයා විචාළේ ය. එකල්හි තථාගතයන් වහන්සේ බ්‍රාහ්මණය, සංසාරය ඉතා දීර්ඝ බැවින් කාහට වුව ද ඥාති ප්‍රේතයන් නැති විය නො හැකි ය. ඉදින් ඥාති ප්‍රේතයන් නැත ද දායකයාට එය නිෂ්ඵල නො වන්නේ ය. එහි ඵලය දායකයාට ලැබෙන්නේය”යි වදාළ සේක. මේ දේශනාව අංගුත්තර නිකායේ දසක නිපාතයේ සඳහන් වන්නේ ය. මේ දේශනාව අනුව සලකා ගන්නට ඇත්තේ නරකයෙහිත් තිරිසන් යෝනියෙහිත් මිනිස් ලොවත් දෙව්ලොවත් උපන්නවුන් විසින් මළවුන් උදෙසා දෙන දානයන් ගේ ඵලය නො ලබන බව හා ප්‍රේතව උපන්නවුන් විසින් පමණක් ඒ දාන ඵලය ලබන බව ය. මිය ගිය අයට දාන ඵලය ලැබුණත් නො ලැබුණත් දන් දුන් තැනැත්තාට දානයේ ඵලය ඒකාන්තයෙන් ලැබෙන බවත් සැලකිය යුතු ය.
මිය ගිය අය ගේ ගුණ සලකා ඔවුනට උපකාරයක් වශයෙන් කරන්නට ඇත්තා වූ එක ම දෙයත් ඔවුන් උදෙසා දානාදි පින්කම් කොට ඒ පින් ඔවුන්ට අනුමෝදන් කරවීම ය. කෙනකු මිය ගියාම ඔහු කොහි උපන්නා ද යන බව දැන ගැනීමට ක්‍ර‍මයක් නැත. සෝවාන් ආදි මගපලවලට පැමිණි ආර්‍ය්‍ය පුද්ගලයෝ මරණින් මතු සුගතියෙහි මිස දුර්ගතියෙහි නූපදිති. පෘථග්ජන පුද්ගලයන් ගේ උත්පත්ති පිළිබඳ නියමයක් නැත. සමහර විට බොහෝ පින් කළ අය ද මරණාසන්නයේ සිත නරක් වීමෙන් දුර්ගතියෙහි උපදිති. එබැවින් කවරකුට වුවත් පින් ලැබීමට බලාපොරොත්තු වන ස්ථානයක උපදින්නට ඉඩ ඇත්තේ ය. එසේ උපන හොත් ඥාති මිත්‍ර‍යන් විසින් ඔහු උදෙසා දන් දී පින් දෙන තුරු ඔහුට දුකින් වාසය කරන්ට සිදු වේ. එබැවින් මිය ගිය කවරකු ගැන වුව ද දන් දී පින් දීම කළ යුතු ය. මිය ගිය තැනැත්තා පින පිළිගත ද නො ගත ද කළ තැනැත්තාට ඒ දානයේ ඵලය ඒකාන්තයෙන් ලැබෙන බැවින් දන් දීම නිෂ්ඵල නො වේ. බොහෝ දෙනකුන් දන් දීම කරන්නේ ද නෑයකු මිය ගිය විට පමණෙකි. එවැනි අවස්ථාවක දී වුවත් දානයක් දීම තමන්ට ද මහත් පිහිටක් කර ගැනීමකි.