සකෘදාගාමී පුද්ගලයා

“කාමරාගව්‍යාපාදානං තනුභාවාය පටිපන්නො පුග්ගලො සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, යස්ස පුග්ගලස්ස කාමරාගව්‍යාපාදා තනුභූතා, අයං වුච්චති පුග්ගලො සකදාගාමි.

“කාමරාගව්‍යාපාදයන් තුනී වී යාම පිණිස පිළිපන් පුද්ගල තෙමේ සකෘදාගාමීඵලය සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස පිළිපන්නේ වේ. යම් පුද්ගලයකුහට කාමරාග ව්‍යාපාදයෝ තුනී වූවා ද ඒ පුද්ගලයා සකෘදාගාමී යි කියනු ලැබේ ය, යනු ඉහත දැක්වූ පාඨයේ තේරුම ය. සෝවාන් ඵලයට පැමිණි පසු නැවත විදර්ශනා කොට නැවත ද චතුස්සත්‍යයන් වඩා පිරිසිදු ලෙස දැක කාමරාගව්‍යාපාදයන් තුනී කරගත් පුද්ගලයා සකෘදාගාමී නම් වේ.

සක්කායදිට්ඨි - විචිකිච්ඡා - සීලබ්බතපරාමාස යන සංයෝජනයන් මෙන් කාමරාග ව්‍යාපාදයන් එක් වරට ම මතු නූපදනා පරිදි සම්පූර්ණයෙන් ප්‍රහාණය නො කළ හැකි ය. ඒවා සකෘදාගාමී මාර්ගයෙන් තුනී කරනු ලැබේ. තුනී කිරීමය යනු පෘථග්ජන පුද්ගලයකුට මෙන් නිතර නූපදනා තත්ත්වයට පැමිණවීම හා කලාතුරකින් උපන්නාහු ද පෘථග්ජනයන්ට මෙන් නොයෙක් දුශ්චරිතයන්හි හැසිරෙන ලෙස ඝනව සිත අඳුරු කර නූපදනා තත්ත්වයට පැමිණවීම ය. කාමරාගව්‍යාපාදයන් තුනී කළ සකෘදාගාමී පුද්ගලයාහට ඒවා උපදින්නේ කලාතුරකිනි. කලාතුරකින් උපදින්නේ ද කාමයන් තදින් අල්ලා ගැනීම් වශයෙන් ඝනව නූපදී. ධාර්මික ලෙස කාමයන් වළඳන පරිදිම උපදිති. අන්‍යයන්ට බණින පහර දෙන තරමට ව්‍යාපාදය නූපදී. නො කැමති වීම් නො සතුටු වීම් වශයෙන් පමණක් තුනී ලෙස උපදී. සකෘදාගාමී යන වචනයේ තේරුම පිළිසිඳ ගැනීම් වශයෙන් එක් වරක් පමණක් මිනිස් ලොවට එන පුද්ගලයා ය යනුයි. මිනිස්ලොවදී ආර්‍ය්‍යඵලය ලබා දෙව්ලොව ඉපද ආයු ඇති තාක් එහි දෙව් සැප විඳ නැවත මිනිස් ලොව ඉපද මෙහිදී රහත්ව දුක් කෙළවර කරන ආර්‍ය්‍ය ශ්‍රාවකයා සකෘදාගාමී නම් වේ.

ඉධ පත්වා ඉධ පරිනිබ්බායි,
ඉධ පත්වා තත්ථ පරිනිබ්බායි,
තත්ථ පත්වා තත්ථ පරිනිබ්බායි,
තත්ථ පත්වා ඉධ පරිනිබ්බායි,
ඉධ පත්වා තත්ථ උප්පජ්ජිත්වා ඉධ පරිනිබ්බායි

මෙසේ ද්විතීක ආර්‍ය්‍යඵලස්ථයෝ පස් දෙනෙක් වෙති. මිනිස්ලොවදී ම ද්විතීයාර්‍ය්‍යඵලයට පැමිණ මෙහි ම පිරිනිවෙන්නා වූ පුද්ගලයා “ඉධ පත්වා පරිනිබ්බායි” නමි. මෙහිදී ද්විතීයඵලයට පැමිණ දෙව්ලොව ඉපද එහිදී පිරිනිවෙන්නා වූ ආර්‍ය්‍යශ්‍රාවකයා “ඉධ පත්වා තත්ථ පරිනිබ්බායි” නමි. දෙව්ලොවදී ද්විතීය ඵලයට පැමිණ දෙව්ලොවදීම පිරිනිවෙන්නා වූ ආර්‍ය්‍යශ්‍රාවකයා “තත්ථ පත්වා තත්ථ පරිනිබ්බායි” නමි. දෙව්ලොවදී ද්විතීය ඵලයට පැමිණ මෙහි ඉපිද මෙහි පිරිනිවෙන්නා වූ ආර්‍ය්‍යශ්‍රාවකයා “තත්ථ පත්වා ඉධ පරිනිබ්බායි” නමි. මෙහිදී ද්විතීය ඵලයට පැමිණ දෙව්ලොව ඉපද නැවත මිනිස්ලොව ඉපද මිනිස් ලොවදී රහත්ව පිරිනිවෙන්නා වූ ආර්‍ය්‍යශ්‍රාවකයා “ඉධ පත්වා තත්ථ උප්පජ්ජිත්වා ඉධ පරිනිබ්බායි” නමි. මේ ද්විතීය ඵලස්ථ ආර්‍ය්‍ය පුද්ගලයන් පස් දෙනාගෙන් නියම වශයෙන් සකෘදාගාමී යන නම යෙදෙන්නේ අන්තිමට කී පුද්ගලයාට ය. ද්විතීය ආර්‍ය්‍ය ඵලස්ථ භාවයෙන් සමාන වන බැවින් ඉධ පත්වා ඉධ පරිනිබ්බායි ආදි පුද්ගලයන් සතර දෙනාට ද සකෘදාගාමි යන නාමය ව්‍යවහාර කරනු ලැබේ.

ශූන්‍යතා විමෝක්ෂය, අනිමිත්ත විමෝක්ෂය, අප්‍රණිහිත විමෝක්ෂයය යි මාර්ගඵලයන්ට ලැබෙන නම් තුනක් ඇත්තේ ය. ඒ අනුව සකෘදාගාමී ඵලය තුන් ආකාර වේ. සකෘදාගාමී පුද්ගලයෝ තිදෙනෙක් වෙති. එයින් එක් එක් පුද්ගලයෙක් ප්‍රතිපදා භේදයෙන් චතුර්විධ වේ. එබැවින් සකෘදාගාමී පුද්ගලයෝ දොළොස් දෙනෙක් වෙති.