“ලාභසක්කාරසන්නිස්සිතස්ස පාපිච්ඡස්ස ඉච්ඡාපකතස්ස යං පරෙසං නිමිත්තං නිමිත්තකම්මං ඔභාසො ඔභාසකම්මං සාමන්තජප්පා පරිකථා අයං වුච්චති නෙමිත්තිකතා.”[1]
ලාභසත්කාර කීර්ති බලාපොරොත්තු වන්නා වූ ලාමක ආශාව ඇත්තා වූ ලාමක ආශාවලින් සම්‍යගාජීවයෙන් පහකරන ලද්දා වූ පැවිද්දාගේ යම් අන්‍යයන්ට දීමේ අදහස ඇති කරන නිමිති පහළ කිරීමෙක් වේ ද, නිමිති පහළ කිරීමේ දක්ෂතාවක් වේ ද, ප්‍ර‍ත්‍යය පිරිනමන අදහස උපදවන කථා කිරීමෙක් වේ ද, එබඳු කථා කිරීමේ දක්ෂතාවක් වේ ද, ලැබීමට බලාපොරොත්තු වන දෙයට ළං කොට කථා කිරීමෙක් වේද, බලාපොරොත්තු දෙය ලැබෙන පරිදි ඒ මේ අතට හරව හරවා කථා කිරීමෙක් වේ ද මේ නේමිත්තිකතා යි කියනු ලැබේ.
“දීමේ අදහස ඇති කරන නිමිති පහළ කිරීමය” යනු දායකයනට ඒ ඒ දෙය දෙන්නට සිත්වීම සඳහා ඔවුන්ට පෙනෙන සේ දිරූ ඉරුණු සිවුරු තැබීම, කැඩුණු බිඳුණු බඩු තැබීම යනාදිය කිරීම හා ඒවා ගැන කථා කිරීමය. එසේ කළ කල්හි සමහරවිට ගිහියන්ගෙන් ඒවා ලැබෙන හෙයිනි.
“ප්‍ර‍ත්‍යය පිරිනමන අදහස උපදවන කථා කිරීමය” යනු ගිහියන් පැමිණි විට පෙර වනාහි භික්ෂූන්ට වුවමනා පමණටත් වඩා ආහාරපාන ලැබුණාය, සිවුරුපිරිකර ලැබුණාය, භික්ෂූන්ට දිවි පැවැත්වීමට කිසි අපහසුවක් තුබුණේ නැත, දැන් නම් කිසිවක් ලැබෙන්නේ නැත, දැනට සිදුවී ඇත්තේ භික්ෂූන්ටත් රැකියාවලට බැසීමය යනාදී කථා කිරීමය.
“ලැබීමට බලාපොරොත්තු වන දෙයට ළං කොට කථා කිරීමය” යනු අසවල් දෙය ඇත්තේ කොයි පළාතේ ද, ඒවා තනන්නේ කවරහුද යනාදීන් වුවමනා දෙය ගැන කථා කිරීමය. එය ප්‍ර‍කට කරනු පිණිස දක්වා ඇති කථාවක් මෙසේය.
එක් ජාතකභාණක භික්ෂුවක් දානය ලබා ගනු කැමැත්තේ ගෙයකට පිවිස හිඳගත්තේය. එහි වූයේ උපාසිකාවක් පමණෙකි. ඕ තොමෝ භික්ෂුවට ආහාර පිළියෙළ කර දීමට නො කැමැත්තී සහල් නැති බව කී කල්හි භික්ෂුව අන් තැනකට යනු ඇතැයි සිතා “ස්වාමීනි” අද ගෙදර මඳකුදු සහල් නැතය” යි කියා සහල් සෙවීමට යන ආකාරය දක්වා ගෙයින් නික්ම ගියාය ඒ අවසරයේ දී භික්ෂුව ගෙට පිවිස එහි කුමක් ඇත්තේදැ යි බැලීය. ඔහු එහි උක්දණ්ඩක් ද, භාජනයක සකුරු ද, පැසෙක ලුණු මාලු පෙති ද, සැළියක සහල් ද, කළයක ගිතෙල් ද දැක ගෙයින් බැහැරව කිසිවක් නො දන්නාක් මෙන් හුන් තැන ම වාඩි වී සිටියේය. මඳ වේලාවකට පසු උපාසිකාව පැමිණ කොතැනකින්වත් අද සහල් ලබන්නට නො හැකි වීය යි කීවාය. එකල්හි භික්ෂුව “උපාසිකාවෙනි, අද මම දානය හරි නො යන බවට කලින් ම නිමිත්තක් දුටිමියි” කීය. “ඒ කුමක්දැ”යි උපාසිකාව ඇසුවාය. එකල්හි භික්ෂුව කියනුයේ “උපාසිකාවෙනි, අද මා එන අතරමඟදී අර දොර මුල්ලේ ඇති උක්දණ්ඩ පමණ දිග මහත ඇති සර්පයකු දුටිමි. ඌ එළවා දැමීමට මා අර ගෙයි භාජනයේ ඇති සකුරු කැට බඳු මැටි කැට ගෙන ගැසූ කල්හි අර පැසෙහි ඇති ලුණු මාලු පෙත්තක් සේ ඌ පෙණය කෙළේය. කිපුණු සර්පයා මා ගැසූ මැටිකැටවලට අර සැළියේ සහල් වැනි දළවලින් පහර දුන්නේය. එවිට උගේ මුවින් හරියට ම අර කළයේ ඇති ගිතෙල් වැනි විෂසහිත කෙළ ගැලීය” යි කීය. උපාසිකාව මේ මහණ එළවන්නට නො පිළිවනැයි උක් දණ්ඩ දී බත් පිස ලුණුමාලු ගිතෙල් හා සකුරු ද සහිත ව භික්ෂුවට දුන්නාය. මෙසේ ලබා ගැනීම ළං කොට කථා කර ලබා ගැනීමය.
-
විභ - 262 පි. ↑