ද්විතීය මාර්ගඥානය

සෝවාන් ඵලයට පැමිණි තැනැත්තා විසින් මතු මාර්ග ඵලවලට පැමිණීම සඳහා පිරිය යුතු විශේෂ ප්‍රතිපත්තියක් නැත. තමාගේ මාර්ගය හා ඵලය ද ප්‍රහීණ අප්‍රහීණ ක්ලේශයන් ද නිර්වාණය ද ප්‍රත්‍යවේක්ෂා කොට මතු මාර්ගයට පැමිණ අවශේෂ ක්ලේශයන් ද ප්‍රහාණය කිරීමේ අදහසින් ඉන්ද්‍රිය බල බෝධ්‍යාංගයන් එක් කොට පෙර පරිද්දෙන් ම රූප වේදනා සංඥා සංඛාර විඥාන වශයෙන් ප්‍රභේද වූ නාම රූපයන් ඥානයෙන් අනිත්‍ය දුක්ඛ අනාත්ම වශයෙන් බලමින් වෙසෙන කල්හි, ද්විතීය මාර්ග ඥානය පහළ වීමට ප්‍රමාණ ලෙස විදර්ශනා ඥානය දියුණු වූ විටෙකදී පෙර පරිද්දෙන් ම අනිත්‍ය වශයෙන් හෝ දුඃඛ වශයෙන් හෝ අනාත්ම වශයෙන් හෝ සංස්කාරයන් අරමුණු කොට මනෝද්වාරාවජ්ජන චින්තය උපදී. ඉක්බිති එසේ ම සංස්කාරයන් අරමුණු කොට පරිකර්ම ජවන විත්තයඋපචාර ජවන චිත්තයඅනුලෝම ජවන චිත්තයද උපදී. අනතුරුව නිර්වාණ ධාතුව අරමුණු කොට ගෝත්‍රභූ චිත්තය උපදී. එයට අනතුරුව නිර්වාණය ම අරමුණු කොට තවත් තුනී කිරීම් වශයෙන් කාමරාග ව්‍යාපාදයන් ප්‍රහාණය කරන්නා වූ සකෘදාගාමී මාර්ග චිත්තය උපදී. අනතුරුව සකෘදාගාමි ඵල චිත්තය දෙවරක් ඉපිද නිරුද්ධ වූ පසු භවාංග පතනය වේ. සකෘදාගාමි ඵල චිත්තය පහළවීමෙන් යෝගාවචර තෙමේ සකෘදාගාමි ඵලස්ථ පුද්ගලයා වූ සතර වන ආර්‍ය්‍යා පුද්ගලයා වන්නේ ය. සකෘදාගාමි මාර්ග වීථියේ සිත් පිළිවෙළ මෙසේය:

1. o මනෝද්වාරාවජ්ජනය

2. o පරිකර්ම ජවනය

3. o උපචාර ජවනය

4. o අනුලෝම ජවනය

5. o වෝදාන චිත්තය

6. o සකෘදාගාමි මාර්ග චිත්තය

7. o සකෘදාගාමි ඵල චිත්තය

8. o සකෘදාගාමි ඵල චිත්තය

.. o භවාංග චිත්තය

සකෘදාගාමි මාර්ගයෙන් කාමරාග ව්‍යපාදාදි ක්ලේශයෝ තුනී කිරීම් වශයෙන් ප්‍රහාණය කරනු ලැබෙත්. සිත් වශයෙන් කියන හොත් දෘෂ්ටි විප්‍රයුක්ත සිත් සතර ය, ද්වේෂ මූලික සිත් දෙකය යන මේ සිත් සය තුනී කිරීම් වශයෙන් ප්‍රහාණය කරනු ලැබේ. තුනී කිරීමය යනු නිතර නූපදනා බවටත් උපනත් බලවත් නො වන බවටත් පැමිණ වීමය. කාමරාග ව්‍යාපාදාදීහු තුනී කිරීම් වශයෙන් සෝවාන් මාර්ගයෙන් ද, ප්‍රහාණය කරන ලදහ. එහෙත් සෝවාන් පුද්ගලයනට ධාර්මික වස්තු විෂයෙහි පෘථග්ජනයනට සෙයින් කාමරාගය උපදී. එ බැවින් ඔවුහු මෛථුන සේවනය ද කෙරෙති. සකෘදාගාමි පුද්ගලයාට එය එපමණ ඖදාරිකත්වයෙන් නූපදී. එය එහි තුනී බව ය. සකෘදාගාමි පුද්ගලයා මතු ඉපදීම් වශයෙන් මෙලොවට එතොත් එන්නේ එක් වරක් පමණෙකි. එක් වරක් මෙලොවට පැමිණීමෙන් ලැබෙන ස්කන්ධයන් තබා අවශේෂ ස්කන්ධයෝ සකෘදාගාමි මාර්ගයෙන් අනුත්පාද නිරෝධයෙන් නිරුද්ධ වෙති.