ශීලානුස්මෘතිය වඩනු කැමති යෝගී විසින් රහසිගත වැ විවෙක වැ හිඳ “අහො වත මෙ සීලානි අඛණ්ඩානි, අව්ජිද්දානි, අසබලානි, අකම්මාසානි, භූජිස්සානි, විඤ්ඤුප්පසත්‍ථානි, අපරාමට්ඨානි, සමාධි සංවත්තනිකානි.” “සාධු! සාධු!1 මගේ සිල් අඛණ්ඩ ය, අච්ජිද්‍ර ය, අසබල ය, අකල්මාෂ ය, භූජිස්ස ය, විඤ්ඤුප්පසත්‍ථය, අපරාමට්ඨය, සමාධි සංවත්තනිකය’යි අඛණ්ඩතාදි ගුණ වශයෙන් ස්වකීය සිල් සිහිකළ යුතු. ගිහියා විසින් ගිහි සිල් සිහි කළ යුතු. පැවිද්දා විසින් පැවිදි සිල් සිහි කළ යුතු යි. (අනුන්ගේ සිල් සිහි කෙළේ ප්‍රිය මනාප භාවය එළවන බැවින් හුදෙක් මෛත්‍රියට පදස්ථාන වේ. වෙන වෙනම කමටහන් නො වේ. එ බැවින් තමාගේ සිල් සිහි කළ යුතු ය ය කීහ.)
ගිහි වූ හෝ පැවිදි වූ හෝ යමකුගේ ශීලයෙහි කොන් කැඩුණු වස්ත්‍රයෙක මෙන් මුලින් හෝ අගින් හෝ එක ශික්‍ෂාපදයකු දු නො කැඩුණේ ද ඒ අඛණ්ඩ ය.
මැද සිදුරු වූ වස්ත්‍ර‍යක් මෙන් මැද එක ශික්‍ෂාපදයකුදු නො බිඳුණේ ද එය අච්ඡිද්‍ර ය.
පිටෙහි හෝ කුසෙහි හෝ නැගී දික් - වට ආදි සටහන් ඇති කලු - රතු ආදි විසභාග වර්‍ණයෙන් යුත් ගව දෙනක මෙන් පිළිවෙළින් ශික්‍ෂාපද දෙක-තුන නො බිඳුනේ ද ඒ අසබල ය.
විසභාග බින්‍දුයෙන් විසිතුරු වූ - තිත් ඉසුණු ගව දෙනක මෙන් අතර අතර ශික්‍ෂාපද නො බිඳුණේ ද එය අකල්මාෂ ය.
තවද සාමාන්‍ය වශයෙන් කියත්හොත් සප්තවිධ මෛථුනයෙන් හෝ කෝධ-උපනාහ ආදි පාප ධර්‍මයෙන් හෝ අනුපහත වූ සියලු සීල අඛණ්ඩ ය, අච්ඡිද්‍ර ය, අසබල ය, අකල්මාෂ යි.
ඒ අඛණ්ඩාදි ශීල ම තෘෂ්ණා දාසත්‍වයෙන් මිදී සෛවරී භාවය කරන හෙයින් භූජිස්ස ය. තෘෂ්ණා දාසත්‍වයෙන් මිදීම නිවන් අරමුණු කිරීම යි.
බුද්ධාදි නුවණැත්තන් විසින් ප්‍රශංසා කරන ලද හෙයින් විඤ්ඤුප්පසත්‍ථ ය. “මම මේ ශීලයෙන් දෙවියෙක් වන්නෙමි”. යනාදීන් තෘෂ්ණායෙන් හෝ “ශීලයෙන් ශුද්ධිය වන්නේ ය” යනාදීන් දෘෂ්ටියෙන් හෝ පරාමර්‍ශනය නො කරන ලද බැවින් අපරාමට්ඨය. නැතහොත් “තාගේ ශීලයෙහි මේ මේ දොස් ඇතැයි”යි කිසිවකු විසින් පරාමර්‍ශනය නො කළ හැකි බැවින් අපරාමට්ඨ ය.
උපචාරසමාධි - අර්‍පනාසමාදි පිණිස හෝ මාර්‍ග සමාධි - ඵල සමාධි පිණිස හෝ පවත්නා බැවින් සමාධිසංවත්තනික ය.
මෙසේ අඛණ්ඩතාදි වශයෙන් ස්වකීය සිල් සිහිකරත් ම ඒ යෝගීහු ගේ සිත රාගයෙන් ද්වේෂයෙන් මෝහයෙන් අතිභූත නො වන්නේ ය. එවිට ඔහුගේ සිත ඒ අරමුණු කොටැ සෘජු ම වන්නේ ය. ඉක්බිති පෙර කී සේ ඔහුගේ සිතෙහි නීවරණ විෂ්කම්භනය වන්නේ ය. නීවරණ විෂ්කම්භනය වත් ම ධ්‍යානාඞ්ග උපදනේ ය. ශීල ගුණ ගැඹුරු බැවින් ද, නා නා ප්‍ර‍කාර වශයෙන් ශීල ගුණ පිළිබඳ අදහස් පහළ වන බැවින් ද ධ්‍යානය අර්පණා ප්‍රාප්ත නො වැ උපචාර ප්‍රාප්ත ම වන්නේ ය. ශීල ගුණ සිහි කිරීමෙන් උපන් බැවින් එයට ශීලානුස්මෘතිය යි කියනු ලැබේ.
මේ ශීලානුස්මෘතියෙහි යෙදෙන යෝගාවචර ශික්‍ෂාවෙහි ගෞරව කරන්නේ ය. සිල්වතුන් හා සභාග පැවතුම් ඇතියෙක් වන්නේ ය. ධර්‍මාමිෂ පටිසත්‍ථාරයෙහි නො පමා වන්නේ ය. අත්තානුවාදාදි බියෙන් මිදුණේ වන්නේ ය. ස්වල්ප මාත්‍ර වරදෙහි ද බිය සුලු වන්නේ ය. ශ්‍ර‍ද්ධාදීන්ගේ විපලත්‍වයට පැමිණෙන්නේ ය. ප්‍රීති ප්‍රමොද්‍ය බහුල වන්නේ ය. මතු මාර්‍ග-ඵල නො ලබන්නේ සුගති පරායණ වන්නේ යි.
“තස්මා භවෙ අප්පමාදං - කයිරාථ සුමෙධසො
එවං මහානුභාවාය - සීලානුස්සතියා සදා.”
‘මෙසේ හෙයින් ශිලානුස්මෘතිය සඳහා සුප්‍රාඥ ඇම කල්හි අප්‍ර‍මාද වන්නේයි’
ශීලානුස්මෘති භාවනා විධිය යි.