බුදුරජාණන් විසින් පටිච්චසමුප්පාද නය පට්ඨාන නය යන දෙ ආකාරයෙකින් ප්‍රත්‍යය වදාළේ ය. පටිච්චසමුප්පාදනය යට පාඩම්වලින් විස්තර කරන ලදි. දැන් දැක්විය යුත්තේ පට්ඨාන නය යි. පට්ඨාන නය ද යට සැකෙවින් දක්වන ලදුවත් විස්තර මෙහි පළ වේ.
ප යන්නෙහි අර්ථ නානා ප්‍රකාර යනු යි. ඨාන යන්නෙහි අර්ථ ප්‍රත්‍යය යනු යි. නානාප්‍රකාර ප්‍රත්‍යය වශයෙන් වදාළේ පට්ඨාන යි. මෙයින් එක් එක් ප්‍රත්‍යය පට්ඨාන නම්වූ බව දත යුතු. එ බඳු ප්‍රත්‍යය සමූහය ඇති ප්‍රකරණය ද පට්ඨාන ය.
තව ද පට්ඨාන යන්නෙහි බෙදන්නේ ය යන අර්ථය ද ඇත්තේ ය. කුශලාදි ධර්ම හේතු ආදී වශයෙන් බෙදන්නේ පට්ඨාන ය. මෙයින් ද එක් එක් ප්‍රත්‍යය පට්ඨාන නම් විය. එ බඳු ප්‍රත්‍යය සමූහය ඇති ප්‍රකරණය ද පට්ඨාන ය.
තව ද පට්ඨාන යන්නෙහි ගමනාර්ථය ද ඇත්තේ ය. සර්වඥතාඥානය අනිස්සඞ්ග වශයෙන් ගියේ මෙහි ය. එ බැවින් මෙ පට්ඨාන යි.
ඒ පට්ඨානයෙහි වදාළ ප්‍රත්‍යය සූවිස්සෙකි.
සූවිසි පට්ඨාන පච්චය.
- හේතු පච්චය
- ආරම්මණ පච්චය
- අධිපති පච්චය
- අනන්තර පච්චය
- සමනන්තර පච්චය
- සහජාත පච්චය
- අඤ්ඤමඤ්ඤ පච්චය
- නිස්සය පච්චය
- උපනිස්සය පච්චය
- පුරෙජාත පච්චය
- පච්ඡාජාත පච්චය
- ආසෙවන පච්චය
- කම්මපච්චය
- විපාක පච්චය
- ආහාර පච්චය
- ඉන්ද්‍රිය පච්චය
- ඣාන පච්චය
- මග්ග පච්චය
- සම්පයුත්ත පච්චය
- විප්පයුත්ත පච්චය
- අත්‍ථි පච්චය
- නත්‍ථි පච්චය
- විගත පච්චය
- අවිගත පච්චය,
මේ එක් එක් ප්‍රත්‍යයෙහි තේරුම ද, අවිජ්ජාදිය සංඛාරාදියට මේ පට්ඨාන ප්‍රත්‍යයයෙන් ප්‍රත්‍යය වන සැටි ද නාමාදිය නාමාදියට ප්‍රත්‍යය වන සැටි ද මතු පාඩම් වලින් දක්වනු ලැබේ.
ප්‍රශ්න.
- ප්‍රත්‍යය කී විධියකට වදාරන ලද්දේ ද? ඒ විධි කවරේ ද?
- පට්ඨාන යනු ප්‍රත්‍යයන්ට ද ග්‍රත්‍ථයට ද නම් වූ සැටි දක්වනු.
- සූවිසි පට්ඨාන ප්‍රත්‍යය ලියනු.