කය නැති සිත පමණක් ඇති සත්ත්වයන් ඇති බව නො පිළිගත හැකි වන්නේ සකල සත්ත්වයන් ගැන ම අප අනුව සිතීම නිසා ය. ලෝකය ඉතා විචිත්‍ර ය. විචිත්‍ර වූ ලෝකයෙහි අනේකාකාර සත්ත්වයෝ ඇතහ. අපට ගොඩ මිස දියෙහි ජීවත්විය නො හැකි ය. එහෙත් ගොඩ ජීවත් විය නොහෙන දියෙහි ම ජීවත් වන අපට වෙනස් සත්ත්ව කොට්ඨාසයක් ද ඇත්තේ ය. පොළොව මතුයෙහි මිස පොළොව යට අපට ජීවත් නො විය හැකි ය. එහෙත් පොළෝමත ජීවත් විය නොහෙන, පොළොව යට ජීවත් වන, අපට වෙනස් සත්ත්ව කොට්ඨාසයක් ද ඇත්තේ ය. අපි මහත් ශරීර ඇතියෝ වෙමු. එහෙත් අපේ ඇසට නො පෙනෙන තරමට කුඩා ශරීර ඇති සත්ත්වයෝ ද ඇතහ. අපේ සැටියට කියනවා නම් “දියෙහි ජීවත් වන සත්ත්ව කොට්ඨාසයක්, පොළොව යට ජීවත් වන සත්ත්ව කොට්ඨාසයක්, ඉතා කුඩා ශරීර ඇති සත්ත්ව කොට්ඨාසයක් ඇති විය නො හැකිය” යි කිය යුතු ය. එහෙත් ඒ සත්ත්වයෝ ඇතහ. එමෙන් සිත කය දෙක ම ඇති අපට වෙනස්, කය නැතිව සිත පමණක් ඇති සත්ත්වයන් ද සිතක් නැතිව කය පමණක් ඇති සත්ත්වයන් ද ඇති විය හැකි බව පිළිගත යුතු ය.
මැටි වතුරට දියවන ජාතියකි. වතුරට ඔරොත්තු දෙන ලෙස සකස් කර ඇති බැවින් මැටි බඳුන - උළු කැටය - ගඩොල් කැටය වතුරට දිය වන්නේ නැත. එමෙන් ලෝකයෙහි ඇති සැම දෙයක් ම පළමු පැවති සැටියට වෙනස්වන පරිදි සකස් කළ හැකි ය. අපේ සිත දුබල ය. එය පවත්නේ රූපයක් ඇසුරුකොට ය. රූපයෙන් තොරව එයට නො පැවතිය හැකි ය. එහෙත් රූපයෙන් තොරව පැවතිය හැකි වන පරිදි එය සකස් කළ හැකි ය. අරූප භූමියට සැමදෙනාට ම නො පැමිණිය හැකි ය. එහි ඉපදිය හැකි වන්නේ ඉතා උසස් වන පරිදි සිත දියුණු කර ගත් උසස් පුද්ගලයන්ට ය.
රූපාවචර පඤ්චමධ්‍යානය උපදවා ගත් ඇතැම් යෝගාවචරයෝ හැම දුකක් ම ඇත්තේ රූපය නිසාය, රූපය නැති නම් දුක් කරදර නැත ය යි රූපයෙහි බොහෝ දොස් දැක, රූපයක් නැති ආත්මභාවයක් ලබා ගැනීම සඳහා අරූපාවචර ධ්‍යාන වඩති. ඒ අරූපාවචර ධ්‍යාන ලැබීම සඳහා භාවනා කිරීම රූපයෙන් තොරව පැවැත්විය හැකි වන පරිදි සිත සකස් කිරීම ය. අරූප ධ්‍යාන උපදවා ගත් යෝගාවචරයෝ අරූපධ්‍යාන බලයෙන් මරණින් මතු අරූපී සත්ත්වයෝ වෙති. සකස් කරන ලද නිසා ඔවුන් ගේ චිත්ත පරම්පරාව රූපයෙන් තොරව ඉතා දීර්ඝ කාලයක් අරූප ලෝකයෙහි පවත්නේ ය. තවත් ක්‍ර‍මයකින් කියතහොත් අරූප ධ්‍යාන උපදවා ගත් යෝගාවචරයෝ ඔවුන් ගේ සිත රූපයෙන් තොරව පැවතිය හැකි පරිදි සකස් කර ඇති බැවින් රූපයෙන් තොරව අරූප ලෝකයෙහි ඉපද සිතින් පමණක් දීර්ඝ කාලයක් ජීවත් වන්නාහ. රූපයෙන් තොරව ජීවත්වන ඒ සත්ත්වයන් ගේ ධ්‍යාන කුශල බලය ගෙවී ගිය පසු ඔවුහු කාමලෝකයේ ඉපද නැවත ද සිත කය දෙක ඇති සත්ත්වයෝ වන්නාහ.