අන්තරායයන්ගෙන් මිදී සිටින්නා වූ ද, පූර්‍ව පාරමිතාව ඇත්තා වූ ද, සැම දෙනාට ම නියම මාර්ගය සොයා ගෙන මඟපල ලැබෙන තරමට වීර්‍ය්‍ය කළහොත් ලැබිය හැකි ය. අන්තරායික ධර්ම ඇතියවුන්ට කොතෙක් වීර්‍ය්‍ය කළත් ඒ ජාතියේ දී මඟපල නො ලැබිය හැකි ය.
කර්මාන්තරාය - ක්ලේශාන්තරාය - විපාකාන්තරාය - ආර්යෝපවාදාන්තරාය - ආඥාව්‍යතික්‍ර‍මණාන්තරාය කියා මඟපල ලැබීමට අන්තරාය කරුණු පසක් ඇත්තේ ය. මව මැරීම, පියා මැරීම, රහතුන් මැරීම, ලේ කැටි වන ලෙස ලොවුතුරා බුදුවරයෙකු ගේ ශරීරයට පීඩා කිරීම, සංඝයා භේද කිරීම යන මේ කර්ම පස කළවුන්ට එහි විපාකය දෙවන ජාතියෙහි ලැබීම අනිවාර්‍ය්‍ය බැවින් ඒවාට ‘ආනන්තර්‍ය්‍ය කර්මය’යි කියනු ලැබේ. එහි තේරුම අනතුරු අත් බැව්හි ඒකාන්තයෙන් විපාක දෙන කර්මය යනුයි. ආනන්තර්‍ය්‍ය කර්මයක් කළ තැනැත්තා විසින් එහි විපාකය වළක්වා ගැනීම සඳහා රුවන්වැලි මහාසෑය පමණ ස්තූපයන් සක්වළ පුරා කළත්, සක්වළ පුරා වැඩ සිටින භික්ෂු සංඝයා හට මහා දානයක් දුන්නත්, බුදුන් වහන්සේ ගේ සිවුරු කොන අල්ලා ගෙන හැසුරුනත් එය වැළැක්විය නො හැකි බව දක්වා තිබේ. ඒකාන්තයෙන් අපායට යා යුතු තැනැත්තාට ඒකාන්තයෙන් අපායෙන් මුදවන මඟපල නො ලැබිය හැකි ය.
“යෙ ච පරිනිබ්බුතෙ තථාගතෙ චෙතියං භින්දන්ති බොධිං ඡින්දන්ති ධාතුම්හි උපක්කමන්ති තෙසං කිං හොතී ති? භාරියං කම්මං හොති ආනන්තරිය සදිසං” යි ඤාණ විභංග අටුවාවෙහි තථාගතයන් වහන්සේ පිරිනිවීමෙන් පසු චෛත්‍යයන් බිඳින, බෝධි වෘක්ෂයන් කපන, ධාතු නැසීමට උපක්‍ර‍ම කරන අය ගේ ඒ ක්‍රියාත් ආනන්තර්‍ය්‍ය කර්ම වැනි බරපතල කර්ම වන බව දක්වා තිබේ. ඒ නිසා ඒවාත් මඟපල ලැබීමට අන්තරායකර විය හැකි ය.
“පින්ය පව්ය කියා දෙයක් නැත, ඒවායින් වන ඉෂ්ටානිෂ්ට විපාකයක් ද නැත, මරණින් මතු නැවත ඉපදීමකුත් නැතය” යි ගන්නා නාස්තික, අහේතුක, අක්‍රිය යන නම්වලින් හඳුන්වන නපුරු මිථ්‍යාදෘෂ්ටි තුන ක්ලේශාන්තරාය ය. ස්වර්ග මෝක්ෂ දෙකට ම අන්තරාය වන ඒ දෘෂ්ටි ගෙන සිටින තැනැත්තා එය අත් නො හැර මළහොත් ඒකාන්තයෙන් අපායට යන්නේ ය. එබැවින් ඒවාට නියත මිථ්‍යාදෘෂ්ටි ය යි කියනු ලැබේ. මරණින් මතු අපායට යාම නියත බැවින් නියත මිථ්‍යාදෘෂ්ටි ගතුවන්ට එය අත් නො හැර සිටිනා තාක් මඟපල නො ලැබිය හැකි ය. මේ මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය ආනන්තර්‍ය්‍ය කර්ම වලට ද වඩා මහාසාවද්‍ය බව “පඤ්චහි ආනන්තරිය කම්මානි මහාසාවජ්ජානි, තෙ හි මිච්ඡාදිට්ඨියෙව මහා සාවජ්ජතරා” යි මේ නියත මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය ආනන්තර්‍ය්‍ය කර්මයන්ට ද වඩා මහා සාවද්‍ය බව මනෝරථ පූරණී අටුවාවෙහි දක්වා තිබේ. මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය මහා සාවද්‍ය වුව ද එය අත්හළ හොත් ඉන් පසු ඒ තැනැත්තාට ස්වර්ගයට යා හැකි ය. මඟපල ද ලැබිය හැකි ය.
විපාකාන්තරාය යනු අහේතුක ද්විහේතුක ප්‍ර‍තිසන්ධීහුය. ඒ ඒ ජාතිවල උපදනා සත්ත්වයන්ට පළමුවෙන් ම ඇති වන සිතට ‘ප්‍ර‍තිසන්ධිය’ යි කියනු ලැබේ. එය ඇතිවන්නේ කර්මයක විපාක වශයෙනි. අහේතුක ද්විහේතුක ප්‍ර‍තිසන්ධි ඇතියවුන්ට ඒ ප්‍ර‍තිසන්ධිය ම මඟපල ලැබීමට අන්තරායකි. කර්‍මවිපාකයක් වන අන්තරායක් බැවින් ඒ ප්‍ර‍තිසන්ධිවලට විපාකාන්තරාය ය යි කියනු ලැබේ. මඟපල ලැබිය හැක්කේ ත්‍රිහේතුක ප්‍ර‍තිසන්ධි ඇතියවුන්ට පමණෙකි.
ආර්යෝපවාද අන්තරාය යනු ආර්‍ය්‍යභාවය දැන හෝ නො දැන ආර්‍ය්‍ය පුද්ගලයකුට ගර්හා කිරීම හෝ චෝදනා කිරීම ය. සිතින් වුව ද කළහොත් එය මඟපල ලැබීමට අන්තරායක් වේ. වරද කළ ආර්‍ය්‍ය පුද්ගලයා ක්ෂමා කරවා ගැනීමෙන් එයින් නිදහස් විය හැකි ය.
බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් පනවා ඇති විනය සිකපද දැන දැන කඩ කිරීම උන් වහන්සේ ගේ ආඥාව ඉක්ම වීමකි. දැන දැන ඇවැත්වලට පැමිණීම ආඥා ව්‍යාතික්‍ර‍මණාන්තරාව ය. ඇවැත් දෙසීම් ආදියෙන් ශීලය පිරිසිදු කර ගැනීමෙන් එයින් මිදිය හැකි ය.