“සන්තං වා අජ්ඣත්තං උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගං අත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගො’ති පජානාති. අසන්තං වා අජ්ඣත්තං උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගං නත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගො’ති පජානාති. යථා ච අනුප්පන්නස්ස උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගස්ස උප්පාදො හොති තඤ්ච පජානාති. යථා ච උප්පන්නස්ස උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගස්ස භාවනාය පාරිපූරී හොති තඤ්ච පජානාති.”

සිය සතන්හි උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය ඇති ව පවත්නා කල්හි යෝගී තෙම ඒ බව දැන ගන්නේ ය. උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය සිය සතන්හි නැතහොත් ඒ බවත් දැන ගන්නේ ය. යම් යෝනිසෝමනසිකාරයක් කරණ කොට ගෙන නූපන් උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය උපදී නම් ඒ යෝනිසෝමනසිකාර ද දැන ගන්නේ ය.

උපන් උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය භාවනාවෙන් සම්පූර්ණ වීම යම් ආර්යය මාර්ගයකින් සිදුවෙයි නම් ඒ අර්හත් මාර්ගය ත් දැන ගන්නේ ය.

කමටහන් අරමුණ මෙනෙහි කිරීමේ දී භාවනාව දියුණුවේගන යන විට මෙනෙහි කිරීමක් පාසා සිතේ සමව පැවැත්ම ප්‍රකට වන්නේ ය. එනම් තත්‍රමජ්ඣත්තතාව යි. එය ම උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංග ය යි. මේ උපේක්ෂාව තමාට ද පහසුවෙන් වටහා ගත නො හැකිය. තේරෙන හැටියට අනුන්ට කියා දීම ත් අපහසු ය. එහෙත් උදයබ්බයඤාණය ආදී විදර්ශනාඥානයන් ලබාගත් යෝගාවචරයාහට නම් සිය සතන්හි ප්‍රකටව පහළ වන බැවින් උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය පහසු වෙන් දත හැකි වෙයි.

මේ උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣංගය උපදවා ගැනීමට උපකාර වන කරුණු පසක් ඇත.

එනම්:-

එහි සත්තමජ්ඣත්තතා යනු සත්වයන් කෙරෙහි දී මැදහත් බව උපදවා ගැනීම ය. එය වනාහි කර්මය ප්‍රත්‍යවේක්ෂා කිරීමෙන් හා සත්ත්වයෙක් නැති බව ප්‍රත්‍යවේක්‍ෂා කිරීමෙන් ද යන දෙයාකාරයකින් උපදවා ගත යුතු ය. ඒ මෙසේ යි: තෝ තමාගේ කර්මයෙන් ම මෙලොවට අවුත් තමාගේ කර්මයෙන් ම පරලොව යන්නෙහි ය. මේ තැනැත්තා ද ඔහුගේ කර්මයෙන් අවුත් ඔහුගේ කර්මයෙන් ම යන්නේ ය. එසේ නම් තෝ කවරෙකුට ආසාව හෝ ආලය කරන්නෙහි ද? මෙසේ කය ස්වකීය වස්තුව කොට ඇති බව ප්‍රත්‍යවේක්ෂා කිරීමෙන් ද මැදහත් බව ඇතිවෙ යි. එසේ ම පරමාර්ථ වශයෙන් සත්වයෙක් ඇත්තේ ම නැත. එසේ නම් තෝ කවරෙකුට ආසාව හෝ ආලය කරන්නෙහි ද? මෙසේ සත්වයෙක් නැති බව ප්‍රත්‍යවේක්ෂා කිරීමෙන් ද මැදහත් වූ බව ඇති වෙයි.

සඞ්ඛාරමජ්ඣත්තතා යනු අවිඤ්ඤාණක සංස්කාරයන් කෙරෙහි මැදහත් බව උපදවා ගැනීම ය. එය ද සංස්කාර මධ්‍යස්ථභාවය හා තාවකාලික භාවය ප්‍රත්‍යවේක්‍ෂා කිරීම ද යන දෙයාකාරයෙන් ඇති විය හැකි ය. ඒ මෙසේ යි: මේ සිවුර හෝ වස්ත්‍රය පිළිවෙළින් වර්ණ විකාරයට ද ජීර්ණ භාවයට ද පැමිණ පාපිස්නා රෙදි කඩක් මෙන් අතින් ස්පර්ශ කරන්ට පවා පිළිකුල් බැවින් සැරයටි කොණින් ඉවත දැමිය යුත්තක් වන්නේ ය. ස්ථිර හිමියෙක් ඇත්නම් ඒ වස්ත්‍රයට එසේ විනාශවන්ට ඉඩ නො දෙන්නේ ය. මෙසේ අස්වාමික භාවය ප්‍රත්‍යවේක්‍ෂා කිරීමෙන් ද මැදහත් බව උපදනේ ය. එසේ ම මේ සිවුර හෝ වස්ත්‍රය වැඩි කලක් නො පවතින්නේ ය. ටික කලක් ම පවතින්නේ ය යි තාවකාලික බව ප්‍රත්‍යවේක්ෂා කිරීමෙන් ද මැදහත් බව උපදනේ ය. සිවුරෙහි හෝ වස්ත්‍රයෙහි මෙන් ම අනික් පරිස්කාරයන් කෙරෙහි ද මැදහත් බව උපදවා ගැනීම සඞ්ඛාරමජ්ඣත්තතා නමි.

සත්තසඞ්ඛාරකේලායනපුග්ගලපරිවජ්ජනතා යනු, සත්වයන් හා සංස්කාරයන් කෙරෙහි මමායනය (ආලය) කරන පුද්ගලයන් දුරින් ම දුරු කිරීම ය. සත්ත

කේලායනය - සඞ්ඛාරකේලායන ය යි කේලායනය දෙ වැදෑරුම් වේ. සත්ත කේලායනය නම්:- “ගිහියා විසින් තමාගේ දු පුතුන් කෙරෙහි ආදරය හෝ ආලය කිරීම ය. පැවිද්දා විසින් තමාගේ අතවැසි ශිෂ්‍යයන් කෙරෙහි ආදරය හෝ ආලය කිරීම ය.” මොහොතකු දු තමාගේ දරුවා හෝ ශිෂ්‍යයා දකින්ට නො ලැබුන හොත් අසවල් දරුවා හෝ ශිෂ්‍යයා කොයිදැ යි තැති ගත් මුවෙකු

සේ ඔබමොබ සොයා බලයි. අනිකෙකු විසිනුත් තමාගේ දරුවා හෝ ශිෂ්‍යයා කටයුත්තකට යොදවා ගනු දුටු කල්හි එයට අසතුට ප්‍රකාශ කරයි නම් එය සත්තසඞ්ඛාරකේලායන ය යි. සඞ්ඛාරකේලායනය නම්, තමාගේ පා සිවුරු හෝ ඇඳුම් පැළඳුම් කෙරෙහි ආලය කිරීම ය. ඒවා අනුන්ට අල්ලන්නට වත් ඉඩ නො දෙයි නම් තාවකාලික ව පරිහරණයට ඉල්ලු වත් මේවා අපි වත් පරිහරණය නො කරන්නෙමු. යුෂ්මතුන්ට කෙසේ දෙන්නෙමු දැ යි පරිස්සම් කර තබයි නම් මෙය. සංඛාරකේලායන ය යි.

සත්තසංඛාරමජ්ඣත්තපුග්ගලසේවනතා යනු සත්වයන් හා සංස්කාරයන් කෙරෙහි මැදහත් උතුමන් ඇසුරු කිරීම ය.

තද්ධිමුත්තතා යනු ඉඳීම්, සිටීම් ආදී ඉරියව් පවත්වන හැම විටක දී ම උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය උපදවා ගන්ට ඕනෑ ය යි එයට නැමුණු සිත් ඇති බව ය.

මෙසේ උපදවා ගන්නා ලද උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣංගය භාවනාවෙන් සම්පූර්ණ වීම යම් ආර්යය මාර්ගයකින් සිදුවෙයි නම් ඒ අර්හත් මාර්ගය ද යෝගී පුද්ගලයා දැන ගන්නේ ය.

භාවනා සිත්හි සම ව පවත්නා තත්‍රමජ්ඣත්ත උපෙක්ඛාව උපදනා ආකාරය: නාම-රූපයගේ ඇතිවීම, නැතිවීම ප්‍රකට ව වැටහුණු කල්හි ඒ පිළිබඳ විශ්වාසය වූ ශ්‍රද්ධාව අධික වූ පුද්ගලයා ඒ විශ්වාසය අනුව නැවත නැවතත් කල්පනාවට වැටෙන්නේ ය. කෙසේ ද යත්? “නාම-රූප දෙක පමණක් ඇත්තේ ය. පුද්ගලයෙක්-සත්වයෙක් නැතැ යි” යනු සැබෑවකි, “ඇසි පිය හෙළීමක් ඇතුළත ස්ථිර ව පවත්නා දෙයක් ද නැත, ඇති වූ වහා ම බිඳී යන ස්වභාවයක් ම ඇත්තේය”, යන කියමන ඇත්තක් ම ය. “නාම -රූපයන් ගේ නිත්‍ය නො වන බව -එය දුකක් ම වන බව- එහි ආත්මයක් නැති බව ඇත්තකි. සියල්ල දත් බුදුරජාණන් වහන්සේන්ගේ වචනය ඇත්තකි.” මේ ආදී වශයෙන් පවත්නා කෙළවරක් නැති ශ්‍රද්ධාව නිසා කල්පනාවට බැස ගන්නේ ය. එකල්හි ඒ කල්පනාවේ ඇතිවීම හා නැතිවීම ද මෙනෙහි නො කළ හැකි වෙයි. එයින් අන්‍ය වූ නාම-රූපයන්ගේ ඇතිවීම හා නැතිවීම ද මෙනෙහි නො කළ හැකි වෙ යි. මෙනෙහි කිරීමක් පාසා ශ්‍රද්ධාව අධික වන බැවින් ද මෙනෙහි කරන තාක් ස්වභාව ධර්මයන් ද ප්‍රකට කොට නො දත හැකි වෙයි. මෙය වනාහි ශ්‍රද්ධාව අධිකවීම නිසා ඇති වන දෝසය යි.

ප්‍රඥාව අධික වූ තැනැත්තා ක්‍ෂණයක් ක්‍ෂණයක් පාසා කල්පනාවට වැටෙන්නේ ය. මෙනෙහි කරන අතර තුර මෙය රූපයක් දෝ නාමයක් ඵස්සයක් දෝ වේදනාවක් දෝ හෝ යන ආදී වශයෙන් ද, හොඳින් වැටහේ දෝ නො වැටහේ දෝ ලක්ෂණය වැටහේ දෝ රසය වැටහේ දෝ යන ආදී වශයෙන් ද, උත්පාදය වැටහේ දෝ භඞ්ගය වැටහේ දෝ අනිත්‍ය ලක්ෂණය වැටහේ දෝ යන ආදී වශයෙන් කල්පනාවට වැටෙන්නේය. මෙනෙහි කොට පැහැදිලිව දැන ගැනීමක් පාසා දැන උගත් කරුණු වශයෙන් ද කල්පනා කරන ආකාරයෙන් තමා කැමති උපමාවගේ වශයෙන් ද නිතර නිතර සසඳා බලන්නේ ය. එකල්හි මෙනෙහි කරන සිත්හි ඇති වීම හා නැතිවීම ද හොඳින් නො වැටහෙන්නේ ය. එයින් අන්‍ය වූ නාම රූපයන්ගේ ඇතිවීම හා නැතිවී ත් හරිහැටි නො දත හැකි ය. මෙනෙහි කිරීමේ දී වුවමනා ප්‍රඥාව අධික ව පවත්නා නිසා මෙනෙහි කළ තරමට ද සම්පූර්ණයෙන් ප්‍රකට කොට නො දත හැකි ය. මෙය වනාහි ප්‍රඥාව අධික වූ බැවින් මෙනෙහි කොට දැන ගැනීම සිඳී යන ආකාරය යි. ඒ සමව පවත්නා උපේක්ෂාවගේ වශයෙන් ශ්‍රද්ධා-ප්‍රඥාවන් සම වූ කල්හි ශ්‍රද්ධාව ද අධික නො වේ. සලකා බලන ප්‍රඥාව ද අධික නො වේ. උපදනා උපදනා වාරයක් පාසා සලකා දැනීම ම සිදු වෙයි. ශ්‍රද්ධාව නිසා නැවත නැවතත් කල්පනාවට නො වැටෙයි. දැන ගන්නා ලද්ද අනුව ද නැවත නැවත කල්පනා නො කරයි. එහෙයින් උපදනා තාක් නාම-රූප ධර්මයන් පිළිවෙළින් හොඳින් දැනගත හැකි වෙයි.

වීර්යය අධික වූ කල්හි නිතර මෙනෙහි කළයුතු අරමුණ සොයමින් බලාපොරොත්තුවෙමින් සිටි. අරමුණ මෙනෙහි වූවා දෝ මෙනෙහි නො වී ගියා දෝ හෝ යි ක්ෂණයක් ක්ෂණයක් පාසා ආපසු සලකා බලයි. අරමුණ අමතක වී ගියේ කොතැනක දී දැ යි ක්ෂණයෙක් ක්ෂණයෙක්හි එය සලකා බල යි. මෙකල්හි වැඩියක් හොඳින් මෙනෙහි කරන්නෙමැ යි ද ක්ෂණයක් ක්ෂණයක් පාසා කල්පනා කර යි. මෙසේ උත්සාහය අධික වන බැවින් චිත්තය හොඳින් එකඟ නො වේ. එවිට සිත චඤ්චලවෙමින් පවතින්නේ ය. එහෙයින් උපදින තාක් නාම රූපයන් අත් නො හැරෙන සේ මෙනෙහි නො කළ හැකි ය. මෙනෙහි කිරීමේ දී වීර්යය අධික වන බැවින් සමාධිය දුර්වල වෙයි. සලකා බලා දත යුතු දැය ද ප්‍රකට කොට සම්පූර්ණයෙන් නො දත හැකි ය. මෙය වනාහි වීර්යය අධික වීමෙන් භාවනාව දුර්වල වන ආකාර ය යි.

සමාධිය අධික වූ කල්හි ද එක අරමුණක් ම බොහෝ කාලවේලාවක් මුළුල්ලෙහි මෙනෙහි කරමින් සිටිය හැකි ය. එවිට වෙන අරමුණු නො වැටහෙන බැවින් ඒ අලුත් අරමුණු මෙනෙහි කිරීමේ උත්සාහයක් ඇතිනො වන්නේ ය. මෙසේ උත්සහ රහිත ව මෙනෙහි කිරීම ම පසුබස්නා ස්වභාවයෙන් යුක්ත වන බැවින් වීර්යයය අඩුවෙමින් පවත්නේ ය. හොඳින් පාඩම් කරගත් ගාථා, පිරිත්, ඉතිපිසෝ පාඨ ආදිය කියන විට උත්සාහයක් නැති ව ඉබේ ම වාගේ කියවෙන්නාක් මෙනි. එහෙයින් අරමුණ හා මනස්කාරය ටිකින් ටික දුර්වල වී ගොස් ථිනමිද්ධයට පෙරලිය හැකි වන්නේ ය. එවිට උපදනා තාක් නාම රූපයන් වුවමනා පරිදි මෙනෙහි නො කළ හැකි ය. විර්යය අඩු කොට මෙනෙහි කරන අතර අලසකම ඇතිවන බැවින් මෙනෙහි කරනු ලබන අරමුණ ද ප්‍රකට කොට නො දත හැකි ය. මේ කියන ලද්දේ සමාධිය අධික වීමෙන් භාවනාව දුර්වල වන ආකාර ය යි.

සමව පවත්වන උපේක්ෂාව ගේ වශයෙන් වීර්යයය හා සමාධිය සම සම ව පවත්නා කල්හි උත්සාහය ද අධික නො වේ. විශේෂ උත්සාහයක් නො මැති ව ම උපදනා තාක් නාම-රූපයන් ද ප්‍රකට ව වටහා ගත හැකි වන්නේ ය. වැටහී එන අරමුණු නිසා සිත චඤ්චල නො වෙයි. වැටහී එන තාක් නාම-රූප ධර්ම ඉබේට ම වාගේ සලකා බැලිය හැකිවෙ යි. දැනගන්නා හැම අරමුණක් ම සිතට කා වැදී තැන්පත් වන බව ද ප්‍රකට වෙයි. එවිට යෝගී පුද්ගල තෙමේ “මෙනෙහි නොකොට අත හැරුණු අරමුණක් නැතැ යි ද සියලු ම අරමුණු මෙනෙහි කෙළෙමි” ය යි ද දැන ගන්නේ ය.

ඉහත කී නයින් සද්ධා, පඤ්ඤා, විරිය, සමාධි යන මේ ආදිය සම සම ව පවත්වා ගත හැකි වීම උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය යි. මේ උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣංගය දියුණු තියුණු වූ කල්හි උපදනා සති ආදියගේ සම තත්වය ප්‍රකට ව දත හැකි වන්නේ ය. ඉබේට ම වාගේ මෙනෙහි කිරීම සිදු වන්නේ ය. එහෙයින් වැටහෙන අරමුණෙහි සිත තැන්පත් වන්නේ ය.

මෙනෙහි වෙමින් පවත්නා අරමුණ නාමයක් දෝ! රූපයක් දෝ, උපදිමින් නැසෙමින් පවත්නා අනිත්‍ය දී ස්වභාව ධර්මයක් දෝ! හෝ! යි විශේෂයෙන් කල්පනා නො කොට ම මෙනෙහි කිරීම් මාත්‍රයෙන් ම පැහැදිලිව ප්‍රකට වන්නේ ය. ඒ ප්‍රකට වූ අරමුණ ගැන කල්පනා නො කොට මෙනෙහි කිරීම සමව පවත්නා කල්හි උත්සාහයේ ප්‍රමාණය අඩු හෝ වැඩි නො කළ යුතු ය. වැඩියෙන් උත්සාහ කළහොත් වීර්යය අධික වීම,

නිසා ද උත්සාහය අඩු වුවහොත් වීර්යය අඩු වීම නිසා ද භාවනාව මස්තකප්‍රාප්ත නො වේ. එහෙයින් මුල දී මෙනෙහි කළ පරිදි ම නො කඩවා මෙනෙහි කළ යුතු ය. අරමුණේ ස්වභාවය දැන ගනිමින් පවත්නා මේ විපස්සනා චිත්තය පටිවිපස්සනාවගේ වශයෙන් ඇති වෙමින් පවත්නා සති - ධම්මවිචය - විරිය ආදී බොජ්ඣංග සත ඇති සැටියෙන් දැන ගන්නේ ය.

“සන්තං වා අජ්ඣත්තං සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගං අත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං සතිසම්බොජ්ඣංගෝති පජානාති” යන ආදිය වදාළේ ඒ සඳහා ය.

මේ බොජ්ඣඞ්ග ධර්මයන් ප්‍රකට ව හොඳින් මෙනෙහි කර ගෙන යන විට වීර්යය අධික වීම් ආදිය නිසා භාවනාව නො මග ගිය විට හෝ මෙනෙහි කිරීමෙන් තොර ව අත පය පැකිලීම් දිගහැරීම් ආදිය සිදු කරන විට හෝ “අමතක වේ” “එය හොඳ නැහැ” යන ආදී වශයෙන් මෙනෙහි කොට බොජ්ඣංග ධර්මයන් තමා තුළ නැති බව ද දැන ගන්නේ ය.

“අසන්තං වා අජ්ඣත්තං සති සම්බොජ්ඣඞ්ගං නත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං සතිසම්බොජ්ඣංගෝති පජානාති” යනු වදාළේ ඒ සඳහා ය.

මේ බෝධ්‍යඞ්ග ධර්මයෝ සති ධම් විචය ආදිය උපදවා ගන්ට ඕනෑ ය යි කල්පනා කිරීම ය, සිතේ ශ්‍රද්ධා ප්‍රසාදය උපදවන බුදු ගුණ ආදී අරමුණු මෙනෙහි කිරීම ය යන මේ යෝනිසෝමනසිකාරය නිසා ප්‍රකටව උපදනාහු ය. “මේ බෝධ්‍යඞ්ග ධර්ම පහළ වූයේ කෙසේ මෙනෙහි කිරීමෙන්ද” යි එයට උපකාර වූ යෝනිසෝමනසිකාරයත් යෝගී පුද්ගලයා දැන ගන්නේය.

“යථා ච අනුප්පන්නස්ස සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගස්ස උප්පාදෝ හෝති තඤ්ච පජානාති” යන ආදිය වදාළේ ඒ සඳහා ය.

“යථා ව උප්පන්නස්ස සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගස්ස භාවනාය පරිපූරි හෝති තඤ්ච පජානාති” යන ආදී වශයෙන් දැන ගැනීම වනාහි මේ බෝධ්‍යාඞ්ග ධර්ම වැඩීම අර්හත් මාර්ගයෙන් සම්පූර්ණ වන්නේ ය යි කියන ලද්දේ රහත් වූවාට පසු භාගයේ දී ම ප්‍රත්‍යවේක්ෂඥානයන් පහළ වීමෙන් සම්පූර්ණ වන බව ප්‍රකාශ කිරීමට ය.

“ඉති අජ්ඣත්තං වා ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති, බහිද්ධා වා ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති. අජ්ඣත්තබහිද්ධා වා ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති. සමුදයධම්මානුපස්සී වා ධම්මෙසු විහරති. වයධම්මානුපස්සී වා ධම්මෙසු විහරති. සමුදයවයධම්මානුපස්සී වා ධම්මෙසු විහරති.

අත්ථි ධම්මාති වා පනස්ස සති පච්චුපට්ඨිතා හොති, යාවදෙව ඤාණමත්තාය පටිස්සතිමත්තාය අනිස්සිතො ච විහරති, න ච කිඤ්චි ලොකෙ උපාදියති. එවම්පි ඛො භික්ඛවෙ භික්ඛු ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති සත්තසු බොජ්ඣඞ්ගෙසු.

මෙසේ තමා තුළ පවත්නා බෝධ්‍යාඞ්ගධර්මයන් කෙරෙහි ද ස්වභාව ධර්ම මාත්‍රය අනුව බලමින් වාසය කර යි. අනුන් තුළ පවත්නා බෝධ්‍යඞ්ග ධර්මයන් කෙරෙහි ද ස්වභාව ධර්ම මාත්‍රය අනුව බලමින් වාසය කර යි. ඇතැම් විට තමා තුළ පවත්නා බෝධ්‍යඞ්ග ධර්මයන් කෙරෙහි ද ඇතැම් විට අනුන් තුළ පවත්නා බෝධ්‍යඞ්ග ධර්මයන් කෙරෙහි ද ස්වභාව ධර්ම මාත්‍රය අනුව බලමින් වාසය කර යි.

බෝධ්‍යඞ්ග ධර්මයන් කෙරෙහි උපදවන ප්‍රත්‍යය හා ඉපදීම අනුව බලමින් වාසය කර යි. බෝධ්‍යාඞ්ග ධර්මයන් නැතිව යාමේ ප්‍රත්‍යය හා නැති වීම අනු ව බලමින් වාසය කරයි. බෝධ්‍යාඞ්ග ධර්මයන් කෙරෙහි උපදවන ප්‍රත්‍යය හා ඉපදීම ද නැතිව යාමේ ප්‍රත්‍යය හා නැති වීම ද අනුව බලමින් වාසය කර යි.

සත්ව පුද්ගල නො වන ස්වභාව ධර්මයෝ ම විද්‍යා මානව ඇතැයි ඒ යෝගී පුද්ගලයා හට සිහිය එළඹ සිටියා වෙ යි. ඒ සිහිය පිළිවෙළින් ඥාණය වැඩි දියුණු වීම පිණිස ම වෙයි. නැවතත් පිළිවෙළින් සිහිය වැඩි දියුණු වීම පිණිස ද වෙයි.

වැඩි දියුණු වූ සිහිය හා ඥාණය ඇති ඒ යෝගී පුද්ගල තෙම තණ්හා දිටඨි දෙක ඇසුරු නො කොට වාසය කරයි. එහෙයින් උපාදානස්කන්ධය නමැතිලෝකයෙහි රූප වේදනා ආදී කිසිත් ස්කන්ධයක් මම ය මාගේ ය යි තණ්හා දිට්ඨි දෙකින් තදින් නො ගනී. මහණෙනි! යෝගී තෙම මෙසේ කියන ලද නයින් බෝධ්‍ය ධර්මයන් කෙරෙහි පවත්නා සත්ව පුද්ගල නො වන ස්වභාව ධර්මය අනුව බලමින් වාසය කර යි.