“යථා වා පනෙක භොන්තෙ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා තෙ එවරූපං බීජගාමභූතගාමසමාරම්භා අනුයුත්තා විහරන්ති, සෙය්‍යථිදං? මූලබීජං ඛන්ධබීජං එළුබීජං අග්ගබීජං බීජබීජමෙව පඤ්චමං, ඉති එවරූපං බීජගාමභූතගාමසමාරම්භා පටිවිරතො හොති, ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මිං.”
ඇතැම් පින්වත් මහණ බමුණු කෙනෙක් සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා මෙබඳු වූ බීජගාම භූතගාම විකෝපනයෙහි යෙදෙමින් වෙසෙත්. ඒ බීජගාම භූතගාමයෝ කවරහු ද? මූලබීජය ඛන්ධබීජය ඒළුබීජය අග්ගබීජය පස්වන බීජබීජය යන මොහුය. මේ සසුනෙහි මහණ තෙමේ එසේ අන් මහණ බමුණන් කරන බීජගාමභූතගාම විකෝපනයෙන් වැළකුණේ වෙයි, එය ඒ මහණහුගේ ශීලය ය.
සැදැහැයෙන් දෙන බොජුනය යනු කර්මය හා කර්මඵලයත්, පරලොව ඇති බවත් විශ්වාස කර පින් ලැබීම සඳහා දෙන භෝජනයය. මොහු මාගේ නෑයෙක මිතුරෙක කියා හෝ දුන් කල්හි මොහු මට ද මෙනම් උපකාරයක් කරනු ඇත කියා හෝ මොහු මට මෙබඳු උපකාරයක් කෙළේය කියා හෝ ලෝක චාරිත්‍ර‍යක් නිසා හෝ ලෝකාපවාදයෙන් මිදෙනු පිණිස හෝ දීම ශ්‍ර‍ද්ධාවෙන් දීම නො වේ. “සද්ධා දෙය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා” යනු දේශනාශීර්ෂයය. මෙහි අර්ථය ශ්‍ර‍ද්ධායෙන් දෙන චීවර පිණ්ඩපාත සේනාසන ගිලානප්‍ර‍ත්‍යය යන සිවුපසය වළඳාය යනුයි. “බීජ” ගැන භූතගාමසිකපදය දැක්වූ තැන විස්තර කර ඇත.
“යථා වා පනෙකෙ භොන්තෙ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා තෙ එවරූපං සන්නිධිකාරපරිභොගං අනුයුත්තා විහරන්ති, සෙය්‍යථිදං? අන්නසන්නිධිං පානසන්නිධිං වත්තසන්නිධිං යානසන්නධිං සයනසන්නිධිං ගන්ධසන්නිධිං ආමිසන්නිධිං, ඉති වා ඉති එවරූපා සන්නිධිකාරපරිභොගා පටිවිරතො හොති. ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මිං.”
ඇතැම් ශ්‍ර‍මණබ්‍රාහ්මණයෝ සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා අන්නසන්නිධිය පානසන්නිධිය වත්ථසන්නිධිය යානසන් නිධිය සයනසන්නිධිය ගන්ධසන්නිධිය ආමිසසන්නිධිය යන මොවුන්ගේ වශයෙන් සන්නිධිකාර පරිභෝගයන්හි යෙදී වාසය කෙරෙති. මේ සසුනෙහි සැදැහැයෙන් පැවිදි වූ මහණ තෙමේ සන්නිධිකාර පරිභෝගයෙන් වැළකුණේ වෙයි. එද ඒ මහණහුගේ ශීලය ය.
භික්ෂුව විසින් ආහාරාදිය පිළිගත යුත්තේ ඒ ඒ දිනයට වුවමනා ප්‍ර‍මාණයට ය. අධිකව පිළිගත ද, ඒවා අන්‍යයන්ට දී ඒ දිනයේ ම අවසන් කළ යුතු ය. එක් දිනක ලද දෙය මතු දිනවල ප්‍රයෝජනයට තබා ගෙන පරිභෝග කිරීම සන්නිධිකාර පරිභෝග නම් වේ.
අද පිළිගත් ආහාරය තබා ගෙන සෙට අනිද්දා පරිභෝග කිරීම අන්නසන්නිධි නම් වේ. සන්නිධිකාර පරිභෝගය විනය ක්‍ර‍මයය, සල්ලේඛපටිපදාවය යන දෙයාකාරයෙන් ම කිය යුතු ය. විනය ක්‍ර‍මය අනුව අද පිළිගත් ආහාරය තබා නෙ සිට පසුදින වැළඳුව හොත් “යො පන භික්ඛු සන්නිධිකාරකං ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා ඛාදෙය්‍ය වා භුඤ්ජෙය්‍ය වා පාචිත්තියං” යන සිකපදයෙන් පචිති ඇවැත් වේ. උපසම්පන්න භික්ෂුව විසින් තමා පිළිගත් ආහාරය සාමණේරාදි අනුපසම්පන්නයකුට දී ඔවුන්ගේ කොටස පසුදිනට තබවා පිළිගන්වා ගෙන වැළඳුව හොත් ඉහත කී සිකපදයෙන් ඇවැත් නොවේ. ගිහියකු විසින් විහාරයට ගෙන ආ ආහාරයක් එකෙණෙහි නො පිළිගෙන අනුපසම්පන්නයන් ලවා ගන්වා තබවා පසුදින ඔවුන්ගෙන් ගෙන වැළඳුව ද විනය ක්‍ර‍මයේ සැටියට ඇවැත් නොවේ. එහේත එසේ කිරීම සල්ලේඛ පටිපදාවට විරුද්ධය. සල්ලේඛ පටිපදාව යනු ලෝභාදි කෙලෙසුන් ඇති නො වන පරිදි ඒවා ඇති වන්නට ඉඩ නො තබා ජීවත් වීම ය.
පානසන්නිධි.
අම්බපානාදි එක් දිනක් පරිභෝගයට කැප පානයක් පිළිගෙන පසුදිනට තබා ගැනීම පානසන්නිධි නම් වේ. “සන්නිධිකතං යං කිඤ්චි යාවකාලිකං වා යාමකාලිකං වා අජ්ඣො හරිතුකාමතාය ගණ්හන්තස්ස පටිග්ගහණෙ තාව ආපත්ති දුක්කටස්ස. අජ්ඣොහරතො පන එකමෙකස්මිං. අජ්ඣොහාරෙ පාචිත්තියං.”[1] යනුවෙන් සමන්තපාසාදිකාවෙහි දැක්වෙන පරිදි සන්නිධි කළ පානය වැළඳීම පිණිස පිළිගැනීමෙන් දුකුළා ඇවැත් ද ගිලීමක් පාසා පචිති ඇවැත් ද වේ. මේ විනය ක්‍ර‍මය ය. ආහාරය මෙන් එය සාමණේරාදීන්ගේ ආධාරයෙන් ඇවැත් නො වන පරිදි තබාගෙන පරිභෝග කළ හැකිය. එසේ කිරීම සල්ලේඛපටිපදාව නො වන බැවින් එය මේ ආර්‍ය්‍යශීලයට විරුද්ධ ය.
වත්ථසන්නිධි.
සංඝාටි උත්තරාසංග අන්තරවාසක යන මේ සිවුරු තුන සියලු භික්ෂූන්ට තිබිය යුතුය. ඒ තුන් සිවුරු තිබියදී අතිරේක වශයෙන් ලැබෙන සිවුරු හා වෙනත් වස්ත්‍ර මතු ප්‍රයෝජනය සඳහා තබා ගැනීම වත්ථසන්නිධි නම් වේ. සංඝාටි උත්තරාසංග අන්තරවාසක යන මේ සිවුරු සංඝාටි ආදි වශයෙන් එක එක මිස දෙක තුන බැගින් අධිෂ්ඨාන කිරීමට ඉඩ නැත. තුන් සිවුරු ඉටාගෙන ඉන්නා භික්ෂුවට අතිරේක චීවරයක් ලද හොත් එය අතිරේක චීවරයක් වශයෙන් දස දිනක් තබා ගැනීමට ඉඩ ඇත. දස දින ඉක්මීමෙන් නිසගි පචිති වේ. විකප්පනාදි විධිවලින් විනය ක්‍ර‍මයෙන් ඇවැත් නො වන පරිදි බොහෝ සිවුරු තබා ගැනීමට අවකාශ ඇත්තේය. එහෙත් එය සල්ලේඛපටිපදාවට නො ගැලපේ. සල්ලේඛපටිපදාව රකින, මේ ආර්‍ය්‍යශීලය රකින භික්ෂුව විසින් අතිරේක චීවර නො පිළිගත යුතුය. පිළිගත ද එය වහා අනිකෙකුට දිය යුතුය. දීමට සුදුස්සකු නො මැති නම් පැමිණෙන තුරු තබා ගැනීම සුදුසු ය. පැමිණි වහා ම එය දිය යුතුය.
යානසන්නිධි.
න හත්ථියානං සමණස්ස කප්පති
න අස්ස යානං න රථෙන යාතුං
ඉදඤ්ච යානං සමණස්ස කප්පති
උපාහනා ධාරයතො සීලක්ඛන්ධං.[2]
යනුවෙන් දැක්වෙන පරිදි හස්තියාන අශ්වයානාදිය භික්ෂූන්ට අකැප ය. භික්ෂූන්ගේ යානය උපාහනය ය. “න භික්ඛවෙ යානෙන යායිතබ්බං, යො යායෙය්‍ය ආපත්ති දුක්කටස්ස” යනු වදාරා ඇති බැවින් හස්තියානාදියෙන් යාමෙන් ද ඇවැත් වේ. විනයේ සැටියට නම් පාවහන් වැඩි ගණනක් තබා ගැනීමෙන් වන ඇවැතක් නැත. මේ ආර්‍ය්‍යශීලය රකින භික්ෂුව විසින් තබාගත යුත්තේ පා සේදූ විට පාවිච්චියට එක් වහන් සඟලක් හා අන් තන්හි පාවිච්චියට තවත් පාවහන් සඟලක්ය කියා පාවහන් ජෝඩු දෙකක් පමණෙකි. වැඩි ගණනක් තබා ගැනීම යානසන්නිධි ය.
සයනසන්නිධි.
සයන යනු නිදාගැනීමට පාවිච්චි කරන ඇඳන් ය. විනය ක්‍ර‍මයේ සැටියට සයන සන්නිධියෙන් වන ඇවැතක් නැත. මේ ආර්‍ය්‍යශීලය පුරන භික්ෂුව විසින් ඇඳන් දෙකකට වඩා නො තබා ගත යුතුය. රාත්‍රියේ වෙසෙන තැන එක් ඇඳක් ද දවාලෙහි වෙසෙන තැන එක් ඇඳක් ද තබා ගැනීම සල්ලේඛපටිපදාවට විරුද්ධ නැත. දෙකකට වැඩියෙන් තබා ගැනීම සයන සන්නිධිය ය.
ගන්ධසන්නිධි.
“ගන්ධ” යනු සඳුන් ආදි සුගන්ධ ද්‍ර‍ව්‍යයෝ ය. සමේ රෝගවලට බෙහෙත් වශයෙන් භික්ෂූන්ට ද සුවඳවර්ග පාවිච්චි කළ හැකිය. බෙහෙත් සඳහා ගන්නා ලද සුගන්ධ ද්‍ර‍ව්‍යයන් රෝගය සුව වන තෙක් තබාගෙන පරිභෝග කිරීම සුදුසුය. රෝගය සුව වූ පසු මතු ද රෝගය හටගත හොත් ගැනීමට තබා ගැනීම ගන්ධසන්නිධිය ය. එය මේ ආර්‍ය්‍යශීලයට විරුද්ධය. එයින් සල්ලේඛපටිපදාව පලුදු වේ. සුවඳ වර්ග රැස් කොට තබා ගැනීමෙන් විනය ක්‍ර‍මයෙන් වන ඇවතක් නැත.
ආමිසසන්නිධි.
දායකයන්ගෙන් දානය නො ලැබෙන දිනවල හෝ පිඬු සිඟා යා නොහෙන දිනවල හෝ පිණ්ඩපාතය නො ලත් දිනවල හෝ ප්‍රයෝජනය පිණිස සහල් පොල් ලුණු මිරිස් පරිප්පු කරවල ආදිය රැස් කර තබා ගැනීම ආමිස සන්නිධි නම් වේ. මේ ආර්‍ය්‍යශීලය පුරන භික්ෂුවට ඒවාට ඉඩක් නැත. නොකල්හි පැමිණෙන සොරකුට හෝ එවැනි අනිකකුට දීම පිණිස භික්ෂුවට තමාගේ වාසස්ථානයෙහි සහල් නැළියක් හා සකුරු පිඩක් ද ගිතෙල් කාලක් ද තබා ගැනීම සුදුසුය යි අටුවාවෙහි දැක් වේ. එපමණ ආමිෂයන් තබා ගැනීමෙන් ආර්‍ය්‍යශීලය පලුදු නො වේ. අධිකව තමාගේ ප්‍රයෝජනය පිණිස තබා ගැනීමෙන් ආර්‍ය්‍යශීලය පලුදු වේ. විනය ක්‍ර‍මයේ සැටියට ඇවැත්වලට හසු නො වී සාමණේරාදීන්ගේ මාර්ගයෙන් කප්පිය කුටිවල වුවමනා තරම් ආමිෂ රැස්කර තැබිය හැකි ය.
“යථා වා පනෙකෙ භොන්තො සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා තෙ එවරූපං විසූදකදස්සනං අනුයුත්තා විහරන්ති සෙය්‍යථිදං? නච්ච ගීතං වාදිතං පෙක්ඛං අක්ඛානං පාණිස්සරං වෙතාලං කුම්භථුනං සොභනගරකං චණ්ඩාලං වංසං ධොපනං හත්ථියුද්ධං අස්සයුද්ධං මහිසයුද්ධං උසභයුද්ධං අජයුද්ධං මෙණ්ඩයුද්ධං කුක්කුටයුද්ධං වට්ටකයුද්ධං දණ්ඩයුද්ධං මුට්ඨියුද්ධං නිබ්බුද්ධං උය්‍යොධිකං බලග්ගං සෙනාබ්බ්‍යුහං අණීකදස්සනං ඉති වා ඉති එවරූපා විසූකදස්සනා පටිවිරතො හොති. ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මිං.”
ඇතැම් සමණබ්‍රාහ්මණයෝ සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා නැටීමය, ගී කීමය, බෙර ආදිය වැයුමය, බොහෝ නළුවන් රැස්ව කරන නැටුමය, රාමායණාදි කථා කීමය, තාලම් ගැසීමය, ඝන තාලම් ගැසීමය, කුම්භථුන නම් බෙර වැයීමය, ප්‍ර‍තිභාන චිත්‍ර‍ය, යගුළිවලින් කරන ක්‍රීඩාව හෝ චණ්ඩාලයන්ගේ සණ සේදීමේ ක්‍රීඩාව ය, හුණදඬු ඔසවා කරන ක්‍රීඩාව ය, මිනීඇට සේදීම ය, ඇත්පොර ය, අස්පොර ය, මීහරක් පොර ය, එළහරක් පොරය, එළු පොරය, බැටළු පොරය, කුකුළු පොර ය, වටුපොර ය, පොලුවලින් කරන පොර ය, මිටින් කරන පොර ය, මල්ලව පොර ය, සෙබලුන්ගේ යුද්ධ ය, සේනා ගණන් ගැනීමය, සේනා රැස්වීම ය, බලඇණි දැකීම ය යන මේ ප්‍ර‍තිපත්තියට පටහැණි දෑ බැලීමෙහි කිරීමෙහි කරවීමෙහි යෙදී වාසය කෙරෙති. මේ සස්නෙහි භික්ෂු තෙමේ ඒවායින් වැළකී වාසය කරයි. ඒ විසූකදස්සනයෙන් වැළකී වාසය කිරීම ඔහුගේ ශීලය ය.
මෙහි “ධොපන” යනුවෙන් කියවෙන මිනී ඇට සේදීම ඇතැම් ජනපදවල පවත්නා ක්‍රියාවෙකැ යි අටුවාවෙහි දක්වා ඇත්තේ ය. කෙනකු මළ කල්හි සිරුර කුණු වන තෙක් වළලා තබා කුණු වූ පසු ගොඩ ගෙන ඇට සෝදා ඒවායේ සුවඳ ගල්වා තබා නැකැත් දිනවලදී ඒවා සමීපයේ මත්පැන් හා බොහෝ ආහාරපාන තබා ගෙන කා බී හැඬීම ඒ ප්‍රදේශවල චාරිත්‍රයෙකැයි කියනු ලැබේ. “වේතාල” යන වචනයට ඝනතාලම් ගැසීමය, මන්ත්‍ර‍වලින් මළමිනී නැගිටවීමය යි අර්ථ දෙකක් කියා ඇත්තේ ය.
“යථා වා පනෙකෙ භොන්තො සමණ බ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා තෙ එවරූපං ජුතප්පමාදට්ඨානානුයොගං අනුයුත්තා විහරන්ති. සෙය්‍යථිදං? අට්ඨපදං දසපදං ආකාසං පරිහාරපථං සන්තිකං ඛලිකං ඝටිකං සලාකභත්තං අක්ඛං පංගචීරං වංකකං මොක්ඛචිකං චිංගුලකං පත්තාළ්හකං රථකං ධනුකං අක්ඛරිකං මනෙසිකං යථාවජ්ජං ඉති වා ඉති එවරූපා ජුතප්පමාදට්ඨානානුයොගා පටිවිරතො හොති. ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මිං.”
ඇතැම් ශ්‍ර‍මණබ්‍රාහ්මණයෝ සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා, එක් අතකට කොටු අට බැගින් ඇති පෝරුවෙහි කරන ක්‍රීඩාව ය, කොටු දසය බැගින් ඇති පෝරුවෙහි කරන ක්‍රීඩාව ය, දූපෝරු නැති හිස්තැන කරන ක්‍රීඩාව ය බිම කොටු ඇඳ පනිමින් කරන ක්‍රීඩාව ය, එකිනෙක ළං කොට එලූ ගල්කැට වලට හෝ දාදු කැටවලට අනික්වා නො සෙලවන පරිදි නියෙන් ගසමින් කරන ක්‍රීඩාව ය, දාදු කැටවලින් ක්‍රීඩා කිරීමය, දික් වූ ද කෙටි වූ ද දඬුවලින් කරන ක්‍රීඩාව ය, ඉරටු මිටිවලින් රූප දැක්වීම් වශයෙන් කරන ක්‍රීඩාව ය, පන්දුවෙන් ක්‍රීඩා කිරීම ය, පත්‍ර‍වලින් තැනූ නළා පිඹිමින් කරන ක්‍රීඩාව ය, කුඩා නගුලෙන් ක්‍රීඩා කිරීම ය, පොළුවල එල්ලී කරනම් ගැසීම ය, තල්පත් ආදියෙන් කැරකෙන සුළං පෙති සාදා ක්‍රීඩා කිරීම ය, පතින් කළ නැළියෙන් වැලි ආදිය මනිමින් කරන ක්‍රීඩාව ය, කුඩා රථයෙන් ක්‍රීඩා කිරීම ය, සෙල්ලම් දුන්නෙන් ක්‍රීඩා කිරීම ය, පිටෙහි හෝ අහසෙහි අකුරු ලිවීමෙන් ක්‍රීඩ කිරීම ය, සිතන දෙය කීමෙන් ක්‍රීඩා කිරීම ය, අඳ බව කොරබව කුදුබව ආදි අනුන්ගේ ඇද පලුදු දැක්වීම් වශයෙන් ක්‍රීඩා කිරීමය යන ප්‍ර‍මාදයට හේතු වන සූදු ආදි ක්‍රීඩාවල යෙදෙමින් වාසය කෙරෙති. මේ සසුනෙහි භික්ෂු තෙමේ ඒවායින් වැළකී වාසය කරයි. එය ද ඔහුගේ ශීලයය.
මෙහි දක්වා ඇත්තේ අතීතලෝකයේ පැවති ක්‍රීඩා ය. වර්තමාන ලෝකයේ ඇත්තේ ඒවාට වෙනස් ක්‍රීඩාය. ලෝකයෙහි ක්‍රීඩා කලින් කල වෙනස් වේ. පැවිද්දන් විසින් මෙහි දැක්වූ ක්‍රීඩාවලින් ම නො ව වර්තමාන ලෝකයේ ඇති සියලු ම සූදුවලින් ද ලොතරැයි ටිකැට් ගැනීමෙන් ද නොයෙක් ක්‍රීඩාවලින් ද වැළකී වාසය කළ යුතුය. එය භික්ෂුගේ එක් ශීලයෙකි.
“යථා වා පනෙක භොන්තො සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා, තෙ එවරූපං උච්චාසයනමහාසයනං අනුයුත්තා විහරන්ති. ස්‍යෙථිද? ආසන්දිං පල්ලංකං ගොණකං චිත්තකං පටලිකං පටිකං තුලිකං විකතිකං උද්දලොමිං එකන්තලොමිං කට්ටිස්සං කොසෙය්‍යං කුත්තකං හත්ථත්ථරං අස්සත්ථරං රථත්ථරං අජිනප්පවෙණිං කදලිමිගපවරපච්චතථරණං සඋත්තරච්ඡදං උභතොලොහිතකූපධානං ඉති වා ඉති එවරූපා උච්චාසයනමහාසයනා පටිවිරතො හොති. ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මිං.
ඇතැම් ශ්‍ර‍මණබ්‍රාහ්මණයෝ සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා ආසන්දි නම් වූ පමණට වඩා උස් පුටුය, පාදයන්හි සිංහව්‍යාඝ්‍රාදි සතුන්ගේ රූප තබා කළ ආසනය, සතරඟුලකට වඩා දික් ලොම් ඇති ඇතිරිය, එළුලොම්වලින් විසිතුරු කොට වියන ලද ඇතිරිය, එළුලොමින් කළ සුදු ඇතිරිය, ඝනට මල් ඇති එළුලොම් ඇතිරිය, පුළුන් පුරවා ඇති ඇතිරිය, සිංහව්‍යාඝ්‍රාදි රූපවලින් විසිතුරු කළ ඇතිරිය, දෙපස රැල් ඇති එළුලොම් ඇතිරිය, එකපසක රැල් ඇති එළුලොම් ඇතිරිය, රන්හුයින් විසිතුරු කළ තිහිරි හුයින් කළ ඇතිරිය, රන් හුයින් විසිතුරු කළ පටහුයින් කළ ඇතිරිය, නාටිකාවන් සොළොස් දෙනකුට සිට නැටිය හැකි එළුලොම් ඇතිරිය, ඇතුපිට අතුරන ඇතිරිය, අසුපිට අතුරන ඇතිරිය, ඇඳේ ප්‍ර‍මාණයට අඳුන් දිවි සමින් කළ ඇතිරිය, කදලිමිග නම් වූ මුවන්ගේ සමින් කළ ඇතිරිය, රතුවියන ඇති ඇඳය, දෙපස රතු කොට්ට පිහිටුවා ඇති ඇඳය (කවිච්චිය) යන මේ උච්චාසයනමහාසයනයන් පරිභෝග කිරීමෙහි යෙදෙති. මේ සස්නෙහි මහණ තෙමේ ඒ උච්චාසයන මහාසයන පරිභෝගයෙන් වැළකී වාසය කරයි. ඒ උච්චාසයනමහාසයන පරිභෝගයෙන් වැළකීම ඒ මහණහුගේ ශීලය ය.
පැවිද්දකුට උච්චාසයනමහාසයනයන් ලද හොත් ආසන්දි නම් වූ උස් පුටුවෙහි පා කෙටි කර පරිභෝගයට ගැනීම සුදුසුය. පල්ලංකය සත්ව රූප ඉවත්කොට පරිභෝගයට ගැනීම ද, තුලිකා නම් පුළුන් පිරවූ ඇතිරිය ලිහා කොට්ට සාදා පරිභෝගයට ගැනීම ද, ඉතිරි ඇතිරි බිම එළා පරිභෝගයට ද සුදුසුය.
“යථා වා පනෙකෙ භොන්තෙ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා තෙ එවරූපං මණ්ඩනවිභූසනට්ඨානානුයොගං අනුයුත්තා විහරන්ති. සෙය්‍යථිදං? උච්ඡාදනං පරිමද්දනං නහාපනං සම්බාහනං ආදාසං අඤ්ජනං මාලා විලෙපනං මුඛචුණ්ණකං මුඛාලෙපනං හත්ථබන්ධං සිඛාබන්ධං දණ්ඩකං නාළිකං ඛග්ගං ඡත්තං චිත්‍රෑපාහනං උණ්හීසං මණිං වාළවිජිනිං ඔදාතානි වත්ථානි දීඝදසානි ඉති වා ඉති එවරූපා මණ්ඩනවිභූසනට්ඨානානුයොගා පටිවිරතො හොති. ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මිං.”
ඇතැම් ශ්‍ර‍මණබ්‍රාහ්මණයෝ සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා, ඇඟෙහි සුවඳ සුනු ඉලීමය, අත්පා ආදියේ සටහන යහපත් වීම පිණිස තෙල් ගල්වා මැඩීමය, සුවඳ පැනින් නෑමය, මල්ලවයන් මෙන් ඇඟේ මස් වැඩෙනු පිණිස මුගුරුවලින් ඇඟ තැළීමය, කැඩපත් පරිහරණය කිරීමය. අලංකාරය පිණිස ඇඟ අඳුන් ගැල්වීමය, මල් පැළඳීමය, ඇඟ පැහැපත් කරනු පිණිස විලවුන් ගැල්වීමය, මුහුණෙහි සුවඳ සුනු ගැල්වීමය, කැලැල් මකනු පිණිස මුහුණෙහි විලවුන් ගැල්වීමය, අලංකාරය පිණිස අතෙහි පළඳනා බැඳීමය, හිස්මුදුනෙහි කොණ්ඩය බැඳ රන් ආභරණාදියෙන් සැරසීමය, අලංකාර සැරයටි දැරීමය, ස්ත්‍රීරූප පුරුෂරූපාදියෙන් විචිත්‍ර බෙහෙත් නළ දැරීමය, තියුණු කඩු දැරීමය, විසිතුරු කුඩ දැරීමය, විසිතුරු පාවහන් දැරීමය, නළල්පට දැරීමය, සිළුමිණි පැළඳීමය, වල්විදුනා දැරීමය, දික් දහවලු ඇති සුදුවත් හැඳීමය යන මේවායින් ශරීරය සැරසීම කෙරෙති. මේ සස්නෙහි මහණ ඒවායින් වැළකී වාසය කරයි. එය ද ඔහුගේ ශීලයය.
“යථා වා පනෙකෙ හොන්තෙ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා, තෙ එවරූපං තිරච්ඡානකථං අනුයුත්තා විහරන්ති. සෙය්‍යථිදං? රාජකථං චොරකථං මහාමත්තකථං සෙනාකථං භයකථං යුද්ධකථං අන්නකථං පානකථං වත්ථකථං සයනකථං මාලාකථං ගන්ධකථං ඥාතිකථං යානකථං ගාමකථං නිගමකථං නගරකථං ජනපදකථං ඉත්ථිකථං පුරිසකථං කුමාරකථං කුමාරිකථං සූරකථං විසිඛාකථං කුම්භට්ඨානකථං පුබ්බපෙතකථං නානත්ථකථං ලොකක්ඛායිකං සමුද්දක්ඛායිකං ඉතිභවාභවකථං, ඉති වා ඉති එවරූපායා තිරච්ඡානකථාය පටිවිරතො හොති, ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මිං.”
ඇතැම් ශ්‍ර‍මණබ්‍රාහ්මණයෝ සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා රජුන් පිළිබඳ කථාය, සොරුන් පිළිබඳ කථාය, මහ ඇමතියන් පිළිබඳ කථාය, සේනා පිළිබඳ කථාය, භය පිළිබඳ කථාය, යුද්ධ පිළිබඳ කථාය, ආහාර පිළිබඳ කථාය, පානයන් පිළිබඳ කථාය, වස්තු පිළිබඳ කථාය, යහන් පිළිබඳ කථාය, මල් පිළිබඳ කථාය, සුවඳ පිළිබඳ කථාය, නෑයන් පිළිබඳ කථාය, යාන පිළිබඳ කථාය, ගම් පිළිබඳ කථාය, නියම්ගම් පිළිබඳ කථාය, නගර පිළිබඳ කථාය, ජනපද පිළිබඳ කථාය, ස්ත්‍රීන් පිළිබඳ කථාය, පුරුෂයන් පිළිබඳ කථාය, කුමාරයන් පිළිබඳ කථාය, කුමාරියන් පිළිබඳ කථාය, ශූරයන් පිළිබඳ කථාය, වීථි පිළිබඳ කථාය, ජලස්ථාන හෝ කුම්භදාසීන් හෝ පිළිබඳ කථාය, මියගිය අතීත ඥාතීන් පිළිබඳ කථාය, නානාප්‍ර‍කාර නිරර්ථක කථාය, ලෝකය පිළිබඳ කථාය, සමුද්‍ර‍ය පිළිබඳ කථාය, දියුණුව හා පිරිහීම පිළිබඳ කථාය යන මේ තිරශ්චීන කථාවන්හි යෙදී වාසය කෙරෙති. මේ සසුනෙහි භික්ෂු තෙමේ ඒ තිරශ්චීන කථාවලින් වැළකුණේ වේ. එය ද ඒ මහණහුගේ ශීලය ය.
ස්වර්ගමෝක්ෂයන්ට බාධක ආර්‍ය්‍යමාර්ගය අවුරන නිරර්ථක කථා තිරශ්චීන කථා නම් වේ. අසවල් රජ බොහෝ සේනා ඇතියෙකි. බොහෝ ධනය ඇතියෙකි, බොහෝ රටවල් ඇතියෙකි, නිර්භීත කෙනෙකි යනාදීන් කෙරෙන තෘෂ්ණා සහගත කථාව ම තිරශ්චීන කථාව වේ. මෙතරම් ආනුභාවය ඇතිව ධනසේනා සම්පත් ඇතිව විසූ අසවල් රජ ද මිය ගියේය යනාදි අනිත්‍ය ප්‍ර‍තිසංයුක්තකථාව රාජකථාව වුව ද තිරශ්චීන කථාව නො වේ. චෝරකථාදිය ද එසේ ම ය. රාජකථාදිය පිළිබඳ විනයයෙහි සිකපදයක් නො දක්නා ලැබේ.
“යථා වා පනෙකෙ භොන්තො සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා තෙ එවරූපං විග්ගාහිකකථං අනුයුත්තා විහරන්ති, සෙය්‍යථිදං? “න ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාසි, අහං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාමි, කිං ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානිස්සයි? මිච්ඡාපටිපන්නො ත්වමසි, අහමස්මි සම්මා පටිපන්නො. සහිතං මෙ අසහිතං තෙ. පුරෙවචනීයං පච්ඡා අවච, පච්ඡා වචනීයං පුරෙ අවච. ආචිණ්ණං තෙ විපරාවත්තං, ආරොපිතො තෙ වාදො නිග්ගහිතොසි, චරවාදප්පමොක්ඛාය නිබ්බෙඨෙහි වා සචෙ පහොසී” ති ඉති වා ඉති එවරූපාය විග්ගාහිකකථාය පටිවිරතො හොති ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මි.”
ඇතැම් ශ්‍ර‍මණබ්‍රාහ්මණයෝ සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා මෙසේ වාද කථා කරමින් හැසිරෙති. කෙසේ ද යත්? “නුඹ මේ ධර්මවිනය නො දන්නෙහි, මම මේ ධර්මවිනය දනිමි. නුඹ මේ ධර්මවිනය දන්නෙහි ද? නුඹ වරදවා පිළිපදින්නෙහිය, මම මැනවින් පිළිපදින්නේ වෙමි. මාගේ කීම යුක්තියුක්තය, නුඹේ කීම වැරදිය. නුඹ පළමුවෙන් කියයුත්ත පසුව කීයෙහිය, පසුව කිය යුත්ත පළමුවෙන් කීයෙහිය. නුඹ බොහෝ කලක් පුරුදු කෙරෙමින් ප්‍ර‍ගුණ කර ගන්නා ලද්ද මාගේ එක වචනයෙන් ම බිඳී ගියේ ය. මා විසින් තට වාදාරෝපණය කරන ලද්දේ ය. නුඹ නිග්‍ර‍හ කරන ලද්දෙහිය, දෝෂයෙන් මිදෙනු පිණිස තැන තැන ඇවිද ඉගෙන ගනුව, ඉදින් නුඹ සමත් වෙහි නම් වාදයෙන් ගැළවෙව” යි මෙසේ වාදයෙහි යෙදී වෙසෙන්නාහ. මේ සසුනෙහි මහණ තෙම වාද කිරීමෙන් වැළකුණේය. ඒ වාදවිවාදයෙන් වැළකීම ඒ මහණහුගේ ශීලයය.
“යථා වා පනෙකෙ භොන්තෙ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා තෙ එවරූපං දුතෙය්‍යපහිණගමනානුයොගමනුයුත්තා විහරන්ති. සෙය්‍යථිදං? රඤ්ඤං රාජමහා මත්තානං ඛත්තියානං බ්‍රාහ්මණානං ගහපතිකානං කුමාරානං ඉධ ගච්ඡ අමුත්‍රාගච්ඡ ඉදං හර අමුත්‍ර‍දං ආහරති. ඉති වා ඉති එවරූපා දූතෙය්‍යපහිණගමනානුයොගමනුයුත්තා විහරන්ති. ඉති එවරූපා දුතෙය්‍යපහිණගමනානුයොගා පටිවිරතො හොති, ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මිං.”
ඇතැම් ශ්‍ර‍මණබ්‍රාහ්මණයෝ සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා, රජුන් විසින් රාජමහාමාත්‍යයන් විසින් ක්ෂත්‍රියයන් විසින් බ්‍රාහ්මණයන් විසින් ගැහැවියන් විසින් කුමරුන් විසින් “මෙයින් අසවල්තැනට යව, එතැනින් අසවල් තැනට එව, මෙතැනින් මෙය ගෙන යව, අසවල් තැනින් අසවල් දෙය මෙහි ගෙනව” යනාදීන් මෙහෙයන කල්හි ඔවුන්ගේ දූත මෙහෙවරෙහි යෙදෙති. මහණ තෙමේ මෙසේ දූතකම්හි යෙදීමෙන් වැළකුණේ වෙයි. ඒ දූතකම් කිරීමෙන් වැළකීම ඔහුගේ ශීලයය.
“යථා වා පනෙකෙ භොන්තෙ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදෙය්‍යානි භොජනානි භුඤ්ජිත්වා තෙ කුහකා ච හොන්ති ලපකා ච නෙමිත්තකා ච නිපේපෙසිකා ච ලාභෙන ලාභං නිජිගිංසිතාරො ච ඉති වා ඉති එවරූපා කුහනා ලපනා පටිවිරතො හොති. ඉදම්පිස්ස හොති සීලස්මිං.”
මජ්ඣිම සීලං
ඇතැම් ශ්‍ර‍මණබ්‍රාහ්මණයෝ සැදැහැයෙන් දෙන බොජුන් වළඳා කුහකකම් කරන්නෝ ද වෙති. ලැබීම සඳහා සිත් ඇදෙන පරිදි කථා කරන්නෝ ද වෙති. ලැබීම සඳහා නිමිති පහළ කරන්නෝ ද වෙති. නො දෙන්නවුන් නින්දා කිරීමෙන් පෙළන්නෝ ද වෙති. ලාභයෙන් ලාභය සොයන්නෝ ද වෙති. මේ සස්නෙහි මහණ තෙමේ එබඳු කුහකකමින් ප්‍ර‍ත්‍යය පිළිබඳ කථාවෙන් වැළකුණේ වෙයි. එද ඒ මහණහුගේ ශීලයය. (මේ කුහනාදිය යට ආජීවපාරිශුද්ධිකථාවෙහි විස්තර කර ඇත. එය බලන්න.)
මේ මධ්‍යම ශීලය ය.